Zakładanie spółek - Strona 33 z 35 - Twój nowy początek! Zakładanie spółek to informacje o bieżącej obsłudze prawnej i podatkowej spółek z o.o.

Śmierć wspólnika w spółce z o.o.

Kwestia precyzyjnego ustalenia, co się będzie działo po śmierci wspólnika z zasady nie jest regulowana przez udziałowców w umowie spółki z o.o.. Jednakże śmierć wspólnika może doprowadzić do paraliżu decyzyjnego w spółce – właśnie ze względu na brak ustalonych zasad w umowie spółki z o.o. co należy zrobić w takiej sytuacji.

W przypadku, gdy w umowie spółki nie zawarto postanowień w przedmiocie ograniczenia lub wyłączenia wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika wówczas prawa, jakie posiadał zmarły wspólnik z tytułu posiadanych udziałów w spółce przechodzą na jego spadkobierców. Dziedziczenie następuje z chwilą śmierci wspólnika i z tą chwilą spadkobiercy wstępują z mocy prawa w jego prawa i obowiązki, stając się jednocześnie właścicielami udziałów, przy czym uprawnienia związane z tymi udziałami spadkobiercy mogą wykonywać dopiero po przedstawieniu spółce postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia przygotowanego przez notariusza.

W sytuacji, gdy zmarły wspólnik pozostawił po sobie kilku spadkobierców wówczas muszą oni wskazać wspólnego przedstawiciela (osobę fizyczną), przez którego będą wykonywać swoje prawa w spółce (do momentu dokonania działu spadku), przy czym ustanowienie wspólnego przedstawiciela powinno nastąpić na piśmie pod rygorem nieważności. Jeżeli spadkobiercy tego nie uczynią to ich prawa wynikające z udziału pozostają w „zawieszeniu” do momentu wskazania wspólnego przedstawiciela, co oznacza, iż nie mogą oni wykonywać prawa głosu, zaskarżać uchwał podjętych przez organy spółki, wykonywać czynności kontrolnych, zaś dywidenda jest wypłacana do depozytu sądowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2007 roku, sygn. akt III CSK 238/07, publ. LEX 445167). Co więcej, do momentu wskazania wspólnego przedstawiciela, oświadczenia spółki mogą być dokonywane wobec którekolwiek ze spadkobierców, tzn. że spółka nie będzie musiała zawiadamiać wszystkich spadkobierców np. o terminie dopłat. Warto również zauważyć, iż w przypadku, gdy spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia w sprawie wspólnego przedstawiciela to mogą na podstawie art. 199 k.c. wystąpić z żądaniem rozstrzygnięcia tej kwestii przez sąd.

Natomiast zgodnie z art. 183 § 1 k.s.h. umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Jednakże w takim przypadku umowa spółki powinna określać warunki spłaty spadkobierców niewstępujących do spółki, pod rygorem bezskuteczności takiego ograniczenia lub wyłączenia. Ograniczenie wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika może zostać oparte na różnych kryteriach. Przykładowo, takie ograniczenie może dotyczyć osób nieprowadzących działalności gospodarczej, osób niemających określonych kwalifikacji zawodowych lub osób będących wspólnikami lub akcjonariuszami spółki konkurencyjnej. Natomiast wyłączenie może dotyczyć tylko wszystkich spadkobierców, gdyż wyłączenie jedynie niektórych z nich w rzeczywistości będzie nie wyłączeniem, a ograniczeniem. Przykładowym zapisem w umowie spółki może być:

„Spadkobiercy Wspólnika nie mają prawa wstąpienia do Spółki na miejsce zmarłego Wspólnika. Zarząd powiadamia spadkobierców zmarłego Wspólnika o zamiarze umorzenia jego udziałów w ciągu 14 dni od dnia uzyskania informacji o zaistnieniu przyczyny umorzenia. Zawiadomienie powinno być dokonane listem poleconym z potwierdzeniem odbioru i faksem w celu informacyjnym.

Umorzenie automatyczne następuje za wynagrodzeniem, które stanowi księgowa wartość umorzonych udziałów. Wartość tę wypłaca się jednemu ze spadkobierców zmarłego wspólnika wybranemu przez spadkobierców, po przedstawieniu przez niego prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym Wspólniku. Jeżeli jednak z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wynika, że zmarły Wspólnik przeznaczył udziały w Spółce określonej osobie, lub określonym osobom, wartość umorzonych udziałów wypłaca się tylko tej osobie lub tylko tym osobom.”

Warto również zauważyć, iż w sytuacji, gdy zmarły wspólnik posiadał więcej niż jeden udział to umowa spółki może wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podział udziałów pomiędzy spadkobierców, przy czym o tym, który ze spadkobierców obejmie udziały w spółce zdecyduje sąd orzekający w sprawie o dział spadku po zmarłych wspólniku. Natomiast jeżeli według umowy spółki zmarły wspólnik mógł mieć tylko jeden udział, zaś umowa spółki nie wyłącza lub ogranicza w określony sposób podziału tego udziału to udział ten może zostać podzielony pomiędzy spadkobierców, przy czym na skutek tego podziału nie mogą powstać udziały o mniejszej wartości niż 50 złotych.

Dywidenda dla spadkobierców zmarłego wspólnika?

Kolejną kwestią, godną poruszenia jest prawo spadkobierców wspólnika do wypłaty dywidendy w sytuacji, gdy wspólnik – spadkodawca zmarł po zamknięciu roku obrotowego. Z uwagi na to, iż dywidenda jest prawem majątkowym, związanym z udziałami wspólnika – spadkodawcy to prawo do wypłaty dywidendy będzie podlegało dziedziczeniu, niezależnie od tego czy spadkobiercy wspólnika wstępują w prawa wspólnika z tytułu posiadanych przez niego udziałów w spółce czy też na mocy postanowień umowy zostali oni wyłączeni od wstąpienia do spółki w miejsce zmarłego wspólnika. Zatem jeżeli uchwała o podziale zysków została podjęta w momencie, w którym istniały udziały zmarłego wspólnika, prawo do dywidendy nabywają także jego spadkobiercy. Oczywiście by móc zrealizować powyższe prawo, tj. otrzymać dywidendę, spadkobierca zmarłego wspólnika musi udowodnić swoje prawa do spadku. Co do zasady jedynym, niepodważalnym dowodem posiadania przez daną osobę statusu spadkobiercy jest postanowienie sądu o nabyciu spadku lub poświadczony notarialnie akt dziedziczenia.

Warto zaznaczyć, iż w sytuacji, gdy wspólnicy podjęli uchwałę o wypłacie dywidendy, a spadkobiercy zmarłego wspólnika nie wskazali wspólnego przedstawiciela to spółka nie może dokonać wypłaty zysku do rąk jednego ze spadkobierców. W takim przypadku dywidenda powinna zostać złożona do depozytu sądowego. W tym miejscu wskazać należy, iż brak wskazania wspólnego przedstawiciela powoduje sytuację, w której prawa z udziału pozostają w zawieszeniu i nie mogą być wykonywane. Współuprawniony nie może zatem wykonywać prawa głosu, zaskarżać uchwał podjętych przez organy statutowe spółki, wykonywać czynności kontrolnych, zaś dywidenda wypłacana jest do depozytu sądowego itp. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2007 roku, sygn. akt III CSK 238/07, publ. LEX). Natomiast w sytuacji, gdy spadkobiercy wskażą spółce swojego przedstawiciela, spółka będzie zobowiązana dokonać wypłaty należnej spadkobiercom dywidendy wybranemu przez spadkobierców przedstawicielowi. Warto zaznaczyć, iż nic nie stoi na przeszkodzie, by spadkobiercy wybierając swojego przedstawiciela ustalili pomiędzy sobą sposób rozliczenia dywidendy lub upoważnili swojego przedstawiciela do realizacji prawa do dywidendy poprzez wskazanie spółce rachunku bankowego każdego ze spadkobierców z wnioskiem o wypłacenie kwoty w wysokości proporcjonalnej do wielkości udziałów spadkobierców.

foto dzięki uprzejmości Apple’s Eyes Studio / freedigitalphotos.net

Błędne decyzje pełnomocnika – jaka jest odpowiedzialność wobec spółki?

Pełnomocnik działający w imieniu spółki będzie wobec osób trzecich (np. kontrahentów) działał na podstawie oświadczenia złożonego przez osoby mogące reprezentować spółkę, najczęściej będą to członkowie zarządu lub prokurent. Za czynności wykonane przez pełnomocnika w ramach udzielonego mu pełnomocnictwa będzie odpowiadać bezpośrednio mocodawca pełnomocnika, czyli spółka. Pełnomocnik więc w zasadzie nie będzie odpowiadał wobec kontrahentów spółki za swoje działania podejmowane w imieniu i na rzecz spółki.

Ale w relacji wewnętrznej, czyli pomiędzy pełnomocnikiem a spółką, za błędne decyzje pełnomocnika może on odpowiadać na podstawie art. 471 k.c. – a więc pełnomocnik będzie podlegać odpowiedzialności kontraktowej. Najczęściej pełnomocnik zawierając umowę ze spółką zobowiązuje się starannego działania.

W myśl art. 471 k.c., w razie nienależytego wykonania zobowiązania dłużnik jest zobowiązany do naprawienia wynikłej z niego szkody, chyba, że nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi. Treść tego przepisu stanowi o domniemaniu odpowiedzialności zobowiązanego ex contractu, którego obalenie polega na niemożności przypisania mu winy umyślnej lub nieumyślnej. Odpowiedzialność dłużnika uzależniona jest od wystąpienia przesłanek odpowiedzialności, tj. szkody, nienależytego wykonania zobowiązania, na skutek okoliczności, za które dłużnik z mocy umowy lub ustawy ponosi odpowiedzialność, oraz związku przyczynowego między faktem nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania a szkodą.

W sytuacji, gdy spółka uważa, że pełnomocnik nie wykonał prawidłowo tego do czego się zobowiązał to spółka musi wykazać, iż niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pełnomocnika spowodowało szkodę w majątku spółki. Szkoda spółki musi wynikać z niezachowania należytej staranności przez pełnomocnika.

Pełnomocnik nie może zatem ponosić odpowiedzialności odszkodowawczej w każdej sytuacji, w której negatywnie zostały ocenione podjęte przez niego decyzje. Jeśli jednak spółce uda się zgromadzić dowody na to, że z winy pełnomocnika (świadomie, lub z powodu niedbalstwa albo lekkomyślności) spółka poniosła szkodę oraz pomiędzy działaniem pełnomocnika a szkodą spółki istnieje związek przyczynowo skutkowy to spółka ma szanse na wygranie procesu sądowego o zapłatę odszkodowania od nierzetelnego pełnomocnika.

No i na koniec warto zastanowić się czy należy darzyć zaufaniem takiego pełnomocnika; jeśli nie należy to trzeba go odwołać.

foto dzięki uprzejmości Stuart Miles / freedigitalphotos.net

Rezygnacja członka zarządu, gdy zarząd jest jednoosobowy – komu doręczyć oświadczenie?

Rezygnacja członka zarządu może być dokonana w każdym czasie. Członek zarządu nie musi podawać przyczyn rezygnacji, choć rezygnujący z członkostwa w zarządzie powinien mieć ważny powód dla którego rezygnuje ze swojej funkcji. Należy pamiętać, że członek zarządu rezygnujący bez ważnego powodu ze swojej funkcji może być pociągnięty do odpowiedzialności majątkowej za wyrządzoną spółce szkodę. Dlatego też aby uniknąć odpowiedzialności majątkowej, należy w oświadczeniu o ustąpieniu z funkcji członka zarządu przedstawić przyczyny tej decyzji.

Oświadczenie o rezygnacji jest jednostronną czynnością prawną. Oświadczenie o ustąpieniu z członka zarządu jest ważne po dotarciu do adresata, czyli spółki z o.o. I w tym momencie pojawia się kilka ważnych pytań, odnoszących się do sytuacji, gdy spółka nie posiada rady nadzorczej ani prokurenta – jak członek zarządu podpisał oświadczenie o swojej rezygnacji to komu ma być ono wręczone, gdy w spółce był tylko jeden członek zarządu? W takim przypadku nie ma uprawionego, który mógłby odebrać oświadczenie ustępującego członka zarządu. Jedynym istniejącym organem w spółce, po ustąpieniu członka zarządu będzie zgromadzenie wspólników. Czy oświadczenie ustępującego członka zarządu powinno być doręczone w trakcie obradującego zgromadzenia wspólników?

Aby skutecznie doręczyć oświadczenie o swojej rezygnacji, ustępujący członek zarządu powinien wcześniej zwołać zgromadzenie wspólników, na którym złoży swoje oświadczenie o rezygnacji. Na tym zgromadzeniu wspólników udziałowcy będą też mogli powołać nowy skład zarządu. Powyższa kolejność działań – zwołać zgromadzenie wspólników i na nim złożyć rezygnację z jednoosobowego zarządu – uchroni spółkę od sytuacji, w której przez oznaczony czas nie miałaby ona działającego jednego z organów – zarządu. Można też na zgromadzeniu wspólników powołać pełnomocnika w trybie art. 210 k.s.h. i to temu pełnomocnikowi ustępujący członek zarządu złoży oświadczenie o rezygnacji ze swojej funkcji w spółce z o.o. (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 2010 r., V CSK 129/10).

Powyższe praktyczne rozwiązanie będzie też się stosować do rezygnującego ze swej funkcji likwidatora, w spółce nie posiadającej rady nadzorczej oraz pełnomocnika powołanego w trybie art. 210 § 1 k.s.h.

W spółce z o.o., która posiada jednoosobowy zarząd można też wcześniej przewidzieć możliwość rezygnacji członka zarządu, choćby w postaci powołania pełnomocnika, który będzie reprezentował spółkę w umowach (oraz sporach) z członkiem zarządu. Można też odpowiednio opisać w umowie spółki z o.o. procedurę rezygnacji członka zarządu – np.: wskazać komu rezygnujący członek zarządu ma przekazać oświadczenie o swojej rezygnacji.

Co może zrobić członek zarządu, który pomimo zwołania zgromadzenia wspólników, na którym miało dojść do złożenia rezygnacji z funkcji członka zarządu, nie może oświadczyć o ustąpieniu, bo przykładowo zgromadzenie wspólników nie odbyło się albo zgromadzenie wspólników nie powołało pełnomocnika do odbioru oświadczenia o rezygnacji członka zarządu?

Wyjściem z tej sytuacji będzie wysłanie do wszystkich udziałowców oświadczenia o rezygnacji z funkcji członka zarządu oraz przekazanie do sądu rejestrowego, przez ustępującego członka zarządu, informacji o zwołaniu zgromadzenia wspólników, o nieodbyciu się tego zgromadzenia oraz o tym, iż z przyczyn od członka zarządu niezależnych nie mógł złożyć oświadczenia – ani zgromadzeniu wspólników ani też pełnomocnikowi a więc złożył to oświadczenie poszczególnym udziałowcom.

Podstawą prawną do złożenia takiego wniosku będzie art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. W tego typu sytuacji sąd rejestrowy powinien wykreślić członka zarządu oraz powołać kuratora (art. 26 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

foto dzięki uprzejmości Grant Cochrane / freedigitalphotos.net

Zawarcie umowy spółki z o.o.

Zasadniczo umowa spółki z o.o. jest zawierana w formie aktu notarialnego. Zawarcie umowy spółki z o.o. następuje u notariusza, który w obecności wszystkich wspólników spółki z o.o. odczytuje treść umowy spółki. Po odczytaniu umowy spółki z o.o. wszyscy udziałowcy nowozakładanej spółki podpisują się pod umową. Spółkę z o.o. może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź też jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna, partnerska). Założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o.

Możliwe jest też obecnie zawarcie umowy spółki z o.o. bez obecności notariusza – dotyczy to wyłącznie spółek zawieranych przy wykorzystaniu wzorca umowy, udostępnianego w systemie teleinformatycznym (tzw. S24). Jest to jedyny wyjątek od konieczności zawarcia umowy spółki z o.o. w formie aktu notarialnego.

Należy pamiętać, że umowy spółki z o.o. nie można zawrzeć w formie ustnej, pisemnej albo za pomocą poczty elektronicznej. Zawarcie umowy spółki z o.o. możliwe jest albo w formie aktu notarialnego (art. 157 § 2 k.s.h.) albo też przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z o.o., udostępnianego w systemie teleinformatycznym (art. 157¹ k.s.h.). Umowa zawarta w innej formie jest prawnie nieważna.

Spółka z o.o. może zostać założona przez jedną osobę fizyczną lub prawną. W takim przypadku będzie to jednostronne oświadczenie o założeniu spółki z o.o. (tzw. akt założycielski). Akt założycielski spółki z o.o. to po prostu umowa spółki, tyle że zawarta przez udziałowca posiadającego 100% udziałów (art. 4 § 2 k.s.h.). Akt założycielski musi być sporządzony w formie aktu notarialnego albo przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z o.o. z systemu teleinformatycznego. Treść aktu założycielskiego niczym nie różni się od umowy spółki z o.o. prócz tego, że udziały w kapitale zakładowym obejmuje jedna osoba i to ona wnosi z tego tytułu wkłady. W tym samym akcie jedyny wspólnik może również zadecydować o obsadzie zarządu spółki (lub rady nadzorczej, która następnie wybierze zarząd).

Na marginesie warto wspomnieć, że osobę fizyczną, będącą jedynym wspólnikiem spółki z o.o., uznaje się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Taki wspólnik podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest zobowiązany samodzielnie do opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, tj. po zawarciu w formie notarialnej umowy spółki a przed rejestracją w sądzie rejestrowym, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości, ruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jednakże, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie może też utworzyć spółki z o.o. spółka cywilna, albowiem nie posiada ona zdolności prawnej.

foto dzięki uprzejmości stockimages / freedigitalphotos.net

Wyłączenie wspólnika spółki z o.o.

W sytuacji, gdy wspólnik nie zgadza się na dobrowolne wystąpienie ze spółki, zaś jego dalsze pozostawanie w spółce jest niecelowe lub niewskazane, wówczas pozostałym wspólnikom (posiadającym łącznie udziały stanowiące więcej niż połowę kapitału zakładowego) pozostaje wyłączenie wspólnika ze spółki. W składanym pozwie wspólnicy muszą wykazać, jakie to ważne przyczyny dotyczące danego wspólnika uzasadniają żądanie wyłączenia wspólnika.

Kodeks spółek handlowych nie definiuje pojęcia „ważne przyczyny”. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie za ważne przyczyny, uzasadniające wyłączenie wspólnika ze spółki zostały uznane takie okoliczności, jak działanie na szkodę spółki, niewykonywanie przez wspólnika uchwał, podejmowanie działań konkurencyjnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 listopada 2007 roku, sygn. akt I ACa 925/07), nadużywanie prawa indywidualnej kontroli, naruszenie zasad lojalności wobec spółki, brak współdziałania przy podejmowaniu uchwał, niemożność bezkonfliktowego współdziałania ze wspólnikiem, będąca następstwem relacji interpersonalnych wewnątrz spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1997 roku, sygn. akt II CKN 31/97).

Do rozpoznania powództwa o wyłączenie wspólnika, zgodnie z art. 40 k.p.c. właściwy jest sąd, w którego okręgu spółka ma siedzibę. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2007 roku, sygn. akt III CZP 56/07 sprawa o wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest sprawą o prawa majątkowe, zatem właściwość rzeczowa sądu zależeć będzie od wartości przedmiotu sporu. W przypadku, gdy wartość przedmiotu sporu będzie mniejsza niż 75 000 złotych właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd rejonowy, natomiast jeżeli jest większa niż 75 000 złotych – sąd okręgowy.

Należy pamiętać, że wniesienie powództwa o wyłączenie wspólnika nie oznacza, iż prawa „wyłączanego wspólnika”, wynikające z posiadanych udziałów, zostają automatycznie ograniczone lub zawieszone. Jednakże wspólnicy żądający wyłączenia mogą wystąpić z wnioskiem zabezpieczenia powództwa, poprzez zawieszenie wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych, przy czym by sąd uwzględnił taki wniosek, gdy istnieją obiektywne, ważne powody (niekoniecznie muszą to być te same powody, na których wspólnicy opierają swoje roszczenie o wyłączenie wspólnika).

Sąd uznając roszczenie o wyłączenie danego wspólnika za uzasadnione wydaje wyrok, wyznaczając w nim termin, w ciągu którego wspólnikowi wyłączonemu ma zostać zapłacona cena przejęcia jego udziałów wraz z odsetkami, liczonymi od dnia doręczenia pozwu.

Ustalenie rzeczywistej wartości przejmowanych udziałów wspólnika wyłączonego ze spółki z ograniczoną odpowiedzialności następuje na podstawie danych bilansów, przy uwzględnieniu wartości zbywczej majątku spółki, zbliżonej do ceny sprzedaży lub ceny rynkowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2002 roku, sygn. akt IV CKN 610/00). Dla skuteczności wyłączenia wspólnika konieczne jest przejęcie wszystkich udziałów wyłączonego wspólnika przez wspólników spółki lub osoby trzeciej, przy czym przejęcie (nabycie) tych udziałów musi nastąpić w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Jednakże dla skutecznego wyłączenia wspólnika nie jest konieczne złożenie oświadczenia o przystąpieniu do spółki, nawet jeżeli nabywcą jest osoba trzecia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1992 roku, sygn. akt III CZP 142/92).

Brak zapłaty wspólnikowi wyłączonemu ceny przejęcia lub niezłożenie tej kwoty do depozytu sądowego w terminie wskazanym w wyroku powoduje, iż orzeczenie o wyłączeniu wspólnika staje się bezskuteczne, czyli pozwany wspólnik zachowuje swój status wspólnika i wszystkie uprawnienia z tym związane. W takiej sytuacji wspólnikowi bezskutecznie wyłączonemu przysługuje prawo żądania od wspólników, występujących z powództwem naprawienia szkody w pełnym zakresie.

Jednakże w sytuacji, gdy za przejęte udziały zapłacono, zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu w terminie to uznaje się, iż wspólnik jest wyłączony ze spółki od dnia doręczenia mu pozwu, przy czym wszystkie czynności, w których brał on udział w spółce po doręczeniu mu pozwu pozostają ważne. Natomiast świadczenia uzyskane przez takiego wspólnika w czasie trwania procesu podlegają zwrotowi, jako świadczenia spełnione na rzecz osoby niebędącej wspólnikiem.

foto dzięki uprzejmości Sura Nualpradid / freedigitalphotos.net

Spółka z o.o. a spółka komandytowa – opodatkowanie wspólników

“Podwójne ekonomiczne” opodatkowanie wspólników spółki z o.o.

Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, posiadającą osobowość prawną. Dochody spółki z o.o., jako osoby prawnej, podlegają opodatkowaniu wg stawki 19% CIT.

Niezależnie jednak od opodatkowania dochodu spółki z o.o. podatkiem dochodowym, wypłacana dywidenda z tej spółki będzie z zasady opodatkowana podatkiem dochodowym na poziomie wspólników, także stawką 19% CIT lub PIT.

Trzeba pamiętać, że powyższy obowiązek podatkowy dotyczący wspólników jest modyfikowany w stosunku do udziałowców będących podmiotami zagranicznymi (nie posiadającymi na terytorium Polski miejsca zamieszkania lub siedziby). W takim przypadku należy uwzględnić przepisy ustawy o podatku dochodowym, który w określonych przypadkach zwalnia z podatku wypłacaną dywidendę osobie zagranicznej pochodzącej z UE (art. 22 ust. 4 ustawy o CIT). Także trzeba mieć na uwadze przepisy właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska. Zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku dochodowego jest jednak możliwe pod warunkiem udokumentowania, dla celów podatkowych, miejsca zamieszkania (siedziby) podatnika, uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

Rozliczenie podatku dochodowego przez wspólników spółki komandytowej

Spółka komandytowa jest osobową spółką handlową, która nie posiada osobowości prawnej. A więc nie jest podatnikiem podatku dochodowego (w przeciwieństwie do spółki z o.o., o czym wspominałem powyżej). Nie powstaje więc opodatkowanie dochodów spółki na poziomie spółki; dochód ten zostanie opodatkowany jedynie na poziomie wspólników spółki komandytowej.

Przychód z udziału w zysku w spółce komandytowej określa się odrębnie u każdego wspólnika tej spółki zgodnie z prawem danego wspólnika do udziału w zysku. Najczęściej wielkość udziałów wspólników jest precyzyjnie opisana w umowie spółki komandytowej, ale gdy umowa spółki nie reguluje tej kwestii, to przyjmuje się, że prawa poszczególnych wspólników do udziału w zysku są równe. Ponieważ spółka komandytowa ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe, to na ich podstawie należy ustalić – proporcjonalnie do prawa do udziału wspólnika w zysku tej spółki – kwotę przychodów podatkowych oraz kosztów uzyskania tych przychodów. Od kwoty uzyskanego dochodu każdy ze wspólników spółki komandytowej ma obowiązek samodzielnie opłacać w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy, a po zakończeniu roku, podatek dochodowy wynikający z rocznego zeznania podatkowego.

Osoby fizyczne będące wspólnikami spółki komandytowej mogą dokonać wyboru, czy będą płacić podatek dochodowy obliczany według skali podatkowej (18%, 32%), czy też 19% podatek liniowy. Wybór metody opodatkowania będzie zależeć od tego jak wysoki jest prognozowany dochód z udziału w zyskach osoby fizycznej.

Na marginesie należy zaznaczyć, że dochód zagranicznego wspólnika w polskiej spółce komandytowej, będzie opodatkowany w Polsce zgodnie z przepisami ustawy o PIT lub ustawy o CIT.

Na marginesie przypomnę, że jedną z „prawnych” zalet spółki komandytowej jest to, iż w tej spółce istnieją dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i komandytariusze. Komplementariusze spółki komandytowej odpowiadają wobec wierzycieli spółki całym swoim majątkiem („nieograniczona odpowiedzialność majątkowa”). Komandytariusze zaś za zobowiązania spółki komandytowej odpowiadają wyłącznie do wysokości wniesionego wkładu („ograniczona odpowiedzialność majątkowa”). Jeśli więc komandytariusz wniesie do spółki komandytowej umówiony wkład (np.: 1.000 zł) to w przypadku kłopotów finansowych spółki komandytowej jedynym jego ryzykiem jest możliwość utraty tej kwoty. Natomiast komplementariusz odpowiada całym osobistym majątkiem za nieuregulowane przez spółkę długi.

foto dzięki uprzejmości ddpavumba / freedigitalphotos.net

Sposoby motywowania członków zarządu

We wcześniejszym poście nt. „Powołanie członka zarządu” opisywałem podstawowe sposoby motywowania członków zarządu. Wskazałem tam, że wynagrodzenie członka zarządu może być wypłacane na postawie: uchwały Zgromadzenia Wspólników, umowy o pracę albo umowy o zarządzanie (umowy menedżerskiej).

Jeśli członek zarządu ma ustalone wynagrodzenie wyłącznie w uchwale Zgromadzenia Wspólników to wynagrodzenie jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 ust. 7 ustawy o PIT). Przychody z działalności wykonywanej osobiście są opodatkowane według skali progresywnej z zastosowaniem stawek 18% i 32%. Do tego przychodu stosuje się koszty uzyskania przychodów w takiej samej wysokości do co przy przychodzie ze stosunku pracy. Zaletą tego sposobu wynagradzania członka zarządu jest brak obciążenia składkami społecznymi oraz zdrowotnymi.

Członek zarządu może mieć określone wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę. Jeśli chodzi o podatek dochodowy od osób fizycznych to wynagrodzenie pracownicze jest opodatkowane według skali progresywnej z zastosowaniem stawek 18% i 32%. Przychód obniża się o zryczałtowane koszty uzyskania przychodów. Wynagrodzenie członka zarządu, określone na podstawie umowy o pracę, podlega też ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Umowa o pracę oraz kodeks pracy przyznaje takiemu członkowi zarządu prawo do płatnego urlopu, wynagrodzenie za czas choroby, odpowiednio długie terminy wypowiedzenia umowy o pracę.

Jeśli członek zarządu zawarł ze spółką umowę zlecenia lub umowę menedżerską to jego wynagrodzenie będzie zakwalifikowane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście i opodatkowane według skali progresywnej z zastosowaniem stawek 18% i 32%. Wynagrodzenie będzie podlegać pod obowiązkowe ubezpieczenie społeczne – składki emerytalna, rentowa i wypadkowa oraz dobrowolną składkę chorobową. Ponadto, obowiązkowa jest też składka zdrowotna.

Inną podstawą prawną do wypłacenia wynagrodzenia jest przyznanie członkowi zarządu warunkowego niezbywalnego prawa do otrzymania w przyszłości rozliczenia pieniężnego.

Zgromadzenie Wspólników może wprowadzić odrębny plan motywacyjny dla członków zarządu, prokurentów oraz innych osób kluczowych dla rozwoju spółki z o.o.. Najczęściej spółka zawiera z odrębne umowy z kluczowymi osobami, w której to umowie przyznawane jest odpłatnie (np.: za 1 zł) warunkowe prawo do otrzymania w przyszłości rozliczenia pieniężnego wynikającego z realizacji tegoż prawa. Taka umowa nie jest związana bezpośrednio z umową o pracę lub innymi umowami wiążącymi członka zarządu ze spółką. Co ważne, prawo to jest niezbywalne, a więc osoba uprawiona zobowiązuje się do niezbywania przysługującego jej warunkowo prawa aż do momentu jego realizacji.

Realizacja warunkowego prawa polega na żądaniu od spółki wypłaty kwoty realizacji. Takie prawo można zrealizować dopiero po zakończeniu oznaczonego w umowie okresu rozliczeniowego (np. roku finansowego spółki) i po spełnieniu innych, określonych w umowie warunków.

Zasadą jest, że prawo może zrealizować wyłącznie ta osoba uprawniona, która w dniu wypłaty nadal jest członkiem zarządu, prokurentem lub pełni inną kluczową funkcję w spółce. Można też przewidzieć w umowie, iż warunkowe prawo może być zrealizowane przez osobę, która już nie pełni funkcji zarządczych, lecz pełniła je przez część okresu rozliczeniowego.

Powyższe warunkowe niezbywalne prawo do otrzymania w przyszłości rozliczenia pieniężnego stanowi pochodny instrument finansowy w rozumieniu art. 5a pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ewentualny przychód wynikający z realizacji prawa stanowić będzie przychód z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT), podlegający opodatkowaniu z zastosowaniem 19% stawki podatkowej (art. 30b ust. 1 ustawy o PIT). Przychód ten nie będzie obciążony składkami społecznymi oraz zdrowotnymi.

foto dzięki uprzejmości Stuart Miles / freedigitalphotos.net