Ustawa z dnia 26
stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych
innych ustaw zakłada pełną informatyzację rejestru przedsiębiorców Krajowego
Rejestru Sądowego poprzez wprowadzenie obowiązku składania wszystkich wniosków
do rejestru oraz prowadzania postępowania wyłącznie z wykorzystaniem systemu
informatycznego.
Składanie sprawozdań finansowych za 2018 rok
– tylko elektronicznie
Dodatkowo, na mocy tejże ustawy stworzone zostało między innymi Repozytorium Dokumentów Finansowych, gdzie składane i udostępniane są roczne sprawozdania finansowe podmiotów gospodarczych. O ile do końca września 2018 roku możliwe było sporządzenia sprawozdania finansowego na dotychczasowych zasadach i jedynie złożenie skanu tego sprawozdania do Repozytorium Dokumentów Finansowych w formie elektronicznej, począwszy od 1 października 2018 r. sprawozdanie finansowe sporządza się w postaci elektronicznej oraz opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP. Sprawozdania finansowe podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego od 1 października 2018 roku sporządza się w strukturze logicznej oraz formacie udostępnianym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Finansów pod adresem: Struktury sprawozdań finansowych. Każdy program księgujący powinien być wyposażony w możliwość utworzenia sprawozdania finansowego w nowym formacie.
Obowiązek
zachowania formy elektronicznej oraz podpisu elektronicznego dotyczy: rocznego
sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z płatności
na rzecz administracji publicznej, opinii biegłego rewidenta/sprawozdania z
badania rocznego sprawozdania finansowego, skonsolidowanego rocznego
sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania
z działalności jednostki dominującej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności
na rzecz administracji publicznej. Powyższy obowiązek nie dotyczy uchwały o
zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz uchwały o podziale zysku lub
pokryciu straty.
Sprawozdanie finansowe automatycznie
wysyłane do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych
Od 1
października 2018 r. zamieszczenie sprawozdania finansowego oraz powiązanych
dokumentów w elektronicznym Repozytorium Dokumentów Finansowych spowoduje ich
automatyczne przesłanie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, do
Centralnego Rejestru Danych Podatkowych. W praktyce oznacza to brak obowiązku
składania sprawozdania finansowego przez podmioty wpisane do Krajowego Rejestru
Sądowego osobno do właściwego urzędu skarbowego, jak to miało miejsce
dotychczas.
Sprawozdanie finansowe a członek zarządu
cudzoziemcem
Oczywiście
powstaną poważne, choć przejściowe problemy dla spółek z o.o., które posiadają
cudzoziemców w zarządzie. Takie osoby w większości przypadków nie posiadają
kwalifikowanego podpisu elektronicznego oraz nie mają nadanego numeru PESEL
(który jest konieczny do uzyskania profilu zaufanego ePUAP). Jak uzyskać dla
cudzoziemca kwalifikowany podpis elektroniczny albo numer PESEL przedstawiłem w
tym wpisie: Cudzoziemiec
jedynym członkiem zarządu a elektroniczne złożenie sprawozdania finansowego do
KRS.
Zgodnie z art. 247 § 2 i 210 § 1 k.s.h. wybór pełnomocnika mającego dokonać czynności prawnej pomiędzy spółką a członkami jej zarządu ma charakter sprawy osobowej, wymagającej głosowania tajnego. Art. 247 § 2 k.s.h. definiuje pojęcie spraw osobowych, które oznacza wszystkie sprawy dotyczące osób, nie będące głosowaniami wyborczymi (np.: na przewodniczącego zgromadzenia wspólników), głosowaniami nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, jak też o pociągnięcie ich do odpowiedzialności. Sprawami osobowymi, które wymagają zachowania tajności w głosowaniu, są sprawy osób związanych z organizacją i działalnością spółki z o.o., osób, które mają wpływ na jej funkcjonowanie.
W piśmiennictwie podkreśla się, że
przedmiot konkretnej sprawy nie jest istotny, decyduje to, czy odnosi się ona
do członków organów spółki, likwidatorów, wspólników. Powoływanymi przykładami,
w których musi być zapewnione głosowanie tajne, są przykładowo sprawy wyboru
przewodniczącego zgromadzenia wspólników, sekretarza tego zgromadzenia, ustalenie
wysokości wynagrodzenia członka zarządu, przyznanie wspólnikom praw osobistych,
a także zagadnienia dotyczące ogólnie mówiąc wszystkich osób sprawujących
określoną funkcję w spółce, niekoniecznie zaś oznaczonych imiennie.
O osobowym charakterze sprawy decydować
będzie funkcjonalny związek pomiędzy przedmiotem uchwały a interesami osób
mających wpływ na działanie tej spółki lub funkcjonowaniem spółki i jej
organów.
Tajność głosowania w tym wypadku ma
gwarantować możliwość swobodnego wyrażenia poglądu w poddanej pod głosowanie
sprawie, bez narażania się na ewentualne szykany ze strony osób
zainteresowanych odpowiednim wynikiem głosowania. Uchwała w sprawie powołania
pełnomocnika, który ma złożyć oświadczenie w sprawach majątkowych spółki, i to
w zakresie stosunków pomiędzy tą spółką a członkami jej zarządu, jest zasadniczo
sprawą podwójnie osobową. Po pierwsze, z uwagi na to, że bezpośrednio dotyczy
umocowania konkretnej osoby, która w określonym zakresie ma podjąć czynności
zamiast zarządu spółki w imieniu tej spółki (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2012 r., II CSK 217/11), a po drugie –
chodzi o umocowanie do czynności, zawieranych z osobami pełniącymi aktualnie
funkcję zarządu – organu decyzyjnego spółki z o.o..
Zagrożenie konfliktem interesów w
takim wypadku ustawodawca starał się zmniejszyć, poprzez postawienie wymagania,
by spółki nie reprezentował zarząd, co jednak nie usuwa potrzeby
zagwarantowania dalszej ochrony poprzez zapewnienie także tajności głosowania
przy powoływaniu osoby zastępującej wyłączony organ w niedozwolonej dla niego
czynności.
Jeżeli uchybienie formalne (nieprzeprowadzenie
głosowania w trybie tajnym) wywarło wpływ na treść uchwały, to taka uchwała może
zostać unieważniona.
Jedną z istotnych cech udziałów w spółce z o.o. jest ich majątkowy charakter oraz możliwość ich zbycia. Zbycie udziałów jest pojęciem szerokim i obejmuje m.in. ich sprzedaż, zamianę albo darowiznę. Umowa darowizny uregulowana została w art. 888 i n. kodeksu cywilnego, przy czym jak wynika z treści art. 890. § 1. k.c. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktunotarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Czy wobec powyższego zawarcie umowy darowizny udziałów w spółce z o.o. będzie zatem wymagało zachowania formy aktu notarialnego?
Nie. Zgodnie z art. 2 k.s.h. w sprawach określonych w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, przy czym,jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej,przepisy kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio. W tym miejscu należy zauważyć, że w art. 180 par. 1 k.s.h. została przewidziana szczególna forma zbycia udziałów, a więc również ich darowania. Przepis ten stanowi, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz jego zastawienie powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Powyższa regulacja w zakresie formy zbycia udziałów w spółce z o.o. ma charakter autonomiczny względem uregulowań kodeksu cywilnego, co znajduje swoje potwierdzenie także w orzecznictwie sądowym, por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego I ACa 156/16 sygn. akt I ACa 156/16 gdzie sąd wskazał, że „ustawa uzależnia ważność umowy zbycia udziałów ( np. w formie sprzedaży albo w postaci darowizny) w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od zachowania szczególnej formy (art. 180 k.s.h.), to w formie tej musi być wyrażona co najmniej istotna treść umowy dotycząca przeniesienia prawi podmiotów w niej uczestniczących.
Oceniając relacje przepisu art. 180 k.s.h. do art. 890 k.c.nie sposób pominąć dalszego wyłomu od zastrzeżonej w kodeksie cywilnym formy prawnej dla umowy darowizny. Wyraźną odrębność od ogólnej regulacji z k.c.dostrzec można również w art. 180 par. 2 k.s.h., który stanowi, że w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, zbycie przez wspólnika udziałów jest możliwe również przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. W przepisie tym wyraźnie widać wolę ustawodawcy odstąpienia od ogólnej formy aktu notarialnego, skoro zawarcie umowy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, czyni technicznie niemożliwym zachowanie formy aktu notarialnego.
Nie można też nie dostrzec, że możliwość odrębnego uregulowania kwestii formy prawnej umowy darowizny wynika wprost z przepisów k.c. Art. 890 par. 2 k.c. stanowi bowiem, że wymóg zachowania formy aktu notarialnego dla umowy darowizny, nie uchybia przepisom,które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.Choć przepis ten zazwyczaj kojarzony jest z uregulowaniem, które uniemożliwić ma darowiznę nieruchomości z pominięciem formy zastrzeżonej dla czynności rozporządzających nieruchomością – tj. formy aktu notarialnego (np. poprzez wykonanie darowizny), to niewątpliwie zawarte jest w nim także ogólne upoważnienie do odrębnego uregulowania wymagań co do formy prawnej zastrzeżonej dla umowy darowizny.
Do wniosków o autonomicznym charakterze regulacji z art. 180 k.s.h. skłania również brzmienie nieobowiązującego już Kodeksu Handlowego z 1934 roku, który także w art. 180 stanowił, że zbycie udziału w całości lub w części oraz zastawienie udziału wymagało zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Akt powyższy obowiązywał również w chwili wprowadzeniu kodeksu cywilnego (tj.: od 1964 roku do 2001 roku włącznie), kiedy to doszło do jego uchylenia. W literaturze prawniczej podnosi się, że podwyższenie kwalifikacji formy z pisemnej pod rządami kodeksu handlowego i przejście na formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi argumentowano potrzebami bezpieczeństwa obrotu, gdyż w zamierzeniach projektodawców kodeksu spółek handlowych miało to przeciwdziałać procesom antydatowania czynności zbycia udziałów, jakie były podejmowane celem unikania konsekwencji postępowań egzekucyjnych i upadłościowych (tak. M. Michalski [w:] Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151-300, Kidyba Andrzej (red.), LEX 2018). Tym samym również pod rządami wcześniej obowiązującego Kodeksu Handlowego uznawano możliwość zbycia (w tym darowania) udziałów przy zastosowaniu odrębnej niż przewidzianej w przepisach kodeksu cywilnego formy,zaś wprowadzenie formy z podpisami notarialnie poświadczonymi uzasadnione było wyłącznie zamiarem zapewnienia pewności obrotu udziałami, w tym zapobieżeniem możliwość antydatowania czynności ich zbycia.
Ostatecznie wskazać należy, że przyjęcie odrębnego poglądu(zgodnie z którym do darowania udziałów wymagana jest forma aktu notarialnego)musiałoby prowadzić do uznania, że darowizna wykonana z naruszeniem przewidzianej w art. 890 k.c. formy aktu notarialnego, stałaby się ważna z chwilą jej wykonania (zgodnie z par. 1 zd. 2 tego przepisu). Jak się wydaje, za chwilę wykonania należałoby wówczas uznać chwilę, w której nastąpiło wpisanie nabywcy udziałów do księgi udziałów w miejsce zbywcy. Przyjęcie takiej koncepcji prowadzi do wypaczenia regulacji z art. 180 k.s.h., której celem jest zagwarantowanie pewności obrotu, w tym zapobieganie antydatowaniu umów sprzedaży udziałów. Uznać należy, że przewidziany w art. 890 par. 1 zd. 2 k.c. tryb konwalidacji umów darowizny znajdzie zastosowanie wyłącznie do tych czynności prawnych, co do których zachodzi wymóg zachowania formy aktu notarialnego zgodnie z tym przepisem. Jako że analogiczny tryb konwalidacji nie został przewidziany w art. 180 k.s.h. – przepisie regulującym autonomicznie formę zbycia udziałów w spółce z o.o., uznać należy, że nie jest możliwe, ani też uzasadnione naturą stosunku prawnego, by poprzez odpowiednio sięgać w tym zakresie do uregulowań kodeksu cywilnego. W przeciwnym razie całkowicie utraciłby sens regulacji z art. 180 k.s.h., której głównym celem jest zapobieganie procesom antydatowania czynności zbycia udziałów, celem unikania konsekwencji postępowań egzekucyjnych i upadłościowych.
Podsumowując:
zawarcie umowy darowizny udziałów w sp. z o.o. podlega regulacji szczególnej z art. 180 k.s.h. i nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Wystarczającym jest zachowanie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi;
umowa darowizny udziałów w sp. z o.o. zawarta z naruszeniem przewidzianej w art. 180 k.s.h. formy prawnej jako czynność autonomicznie uregulowana co do formy prawnej, nie stanie się ważna z chwilą jej wykonania.
Przygotował adw. Patrick Wilhelmsen i adw. Marcin Hołówka
Sprawozdanie finansowe stanowi istotne źródło informacji o kondycji finansowej podmiotu. Od 2018 roku sprawozdania finansowe za lata 2017 i następne są składane do Krajowego Rejestru Sądowego tylko w postaci elektronicznej. Sprawozdanie finansowe za 2017 rok oraz lata następne są dostępne jedynie za pośrednictwem strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości:
Wchodząc w zakładkę „Przeglądarka dokumentów finansowych” otrzymamy dostęp do interesujących nas sprawozdań finansowych spółek zgłoszonych do KRS-u. Do przeglądania sprawozdań finansowych potrzebna jest jedynie znajomość nr KRS-u danej spółki.
Trzeba pamiętać, że składane w postaci elektronicznej dokumenty finansowe nie są, jak było dotychczas, ujawniane w aktach rejestrowych danej spółki. Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych sporządzonych za 2017 i za następne lata są zamieszczone w postaci elektronicznej wyłącznie w prowadzonym w systemie teleinformatycznym repozytorium dokumentów finansowych i dostępne właśnie w „Przeglądarce dokumentów finansowych”.
Złożenie w postaci elektronicznej dokumentów finansowych za dany rok obrotowy nie skutkuje wszczęciem postępowania sądowego. Sąd rejestrowy w ogóle nie uczestniczy w czynnościach złożenia elektronicznego sprawozdania finansowego ani tym bardziej nie kontroluje go na etapie składania dokumentów finansowych.
Stąd też wpis do rejestru przedsiębiorców informacji o złożeniu elektronicznych dokumentów finansowych i wykonaniu obowiązków sprawozdawczych ma charakter wyłącznie ewidencyjny oraz informacyjny.
Powyższe nie oznacza, że sąd rejestrowy nie będzie przeprowadzał następczej kontroli dokumentów finansowych składanych w wersji elektronicznej. Jeżeli sąd rejestrowy uzyska informację, że złożone do Repozytorium dokumentów finansowych przez dany podmiot dokumenty są w istotnym stopniu wadliwe, to wówczas będzie zobligowany z urzędu wszcząć postępowanie o wykreślenie danych niedopuszczalnych (art. 12 ust. 3 ustawy o KRS) bądź wykreślenie danych niezgodnych z rzeczywistym stanem (art. 24 ust. 6 ustawy o KRS).
Jednocześnie na podstawie do art. 12 ust. 4 ustawy o KRS sąd rejestrowy może wszcząć postępowanie o stwierdzenie niedopuszczalności przyjęcia dokumentów do repozytorium dokumentów finansowych. Przepis ten znajdzie zastosowanie we wszystkich tych przypadkach, gdy sąd rejestrowy poweźmie wiadomość, że znajdujący się w repozytorium dokument, złożony do repozytorium nie spełnia minimalnych wymogów pozwalających uznać, że składający wypełnił obowiązki sprawozdawcze określone w ustawie o rachunkowości.
Po wydaniu orzeczenia w jednym ze wskazanych wyżej postępowań wadliwe dokumenty finansowe są usuwane z repozytorium dokumentów finansowych.
Oprócz sprawozdania finansowego w „Przeglądarce dokumentów finansowych” można obejrzeć dokumenty dołączane do sprawozdania, takie jak: uchwała bądź postanowienie o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej oraz uchwała o podziale zysku lub pokryciu straty.
Rok 2018 był pierwszym rokiem, w którym podmioty objęte obowiązkiem złożenia sprawozdania finansowego do KRS, musiały to uczynić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zgłoszenie poprzez system musi zostać podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP przez osobę (reprezentanta podmiotu), której numer PESEL został uwidoczniony w KRS-ie. Kłopot pojawia się w sytuacji, w której żaden z reprezentantów podmiotu objętego obowiązkiem złożenia sprawozdania finansowego do KRS nie dysponuje numerem PESEL (np. wszyscy reprezentanci takiego podmiotu są obcokrajowcami nieposiadającymi numeru PESEL). Sądy rejestrowe różnie podchodzą do kompletu dokumentów podpisanych przez pełnomocnika zamiast przez członka zarządu. Czasem zdarza się, iż referendarz sądowy dokonuje wzmianki o złożeniu sprawozdania finansowego podpisanego przez pełnomocnika; pojawiają się też przypadki (np.: w XII Wydziale Gospodarczym KRS Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie), że wniosek podpisany przez pełnomocnika jest zwracany bez dokonania wpisu.
Jeśli wniosek złożony przez pełnomocnika osoby nieposiadającej numer PESEL, został przez sąd zwracony bez wpisu jakiejkolwiek wzmianki do KRS-u to należy wystąpić w odrębnym piśmie do KRS-u z wnioskiem, by wzmianki o dokumentach objętych obowiązkiem złożenia do KRS-u zostały wpisane do KRS-u albo do repozytorium dokumentów finansowych.
Projekt treści takiego pisma wygląda następująco:
Wnoszę o dokonanie wpisu w rejestrze przedsiębiorców:
wzmianki o złożeniu sprawozdania finansowego, z oznaczeniem daty jego złożenia i roku obrotowego;
wzmianki o złożeniu uchwały bądź postanowienia o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty;
wzmianki o złożeniu sprawozdania z działalności;
bądź alternatywnie wnoszę o przyjęcie tych dokumentów do repozytorium dokumentów finansowych.
Trudno gwarantować sukces w rejestracji sprawozdania finansowego, ale jest spora szansa, że wniosek z takim pismem doprowadzi do rejestracji sprawozdania finansowego.
Przy zakładaniu spółki z o.o., lub przy zmianie umowy spółki z o.o. warto, ze względów podatkowych, rozważyć dodanie do przedmiotu działalności: Pozostałe pośrednictwo pieniężne (PKD 64.19.Z).
Wpisanie do przedmiotu działalności spółki „pozostałego pośrednictwa pieniężnego” pozwoli na udzielanie pożyczek w sposób zawodowy, która to usługa będzie zwolniona z podatku VAT oraz będzie zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych.
Katalog czynności korzystających ze zwolnienia od podatku VAT przewiduje art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, który to przepis zwalnia od podatku VAT usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. W świetle powyższego należy uznać, że usługa polegająca na udzieleniu pożyczki co do zasady będzie korzystała ze zwolnienia od opodatkowania VAT. Jeśli zostaną spełnione warunki określone w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to otrzymujący od spółki z o.o. pożyczkę będzie mógł skorzystać z wyłączenia od opodatkowania 2% podatkiem od czynności cywilnoprawnych uzyskanych pożyczek.
Przy rejestracji spółki z o.o., która ma profesjonalnie świadczyć usługi pozostałego pośrednictwa pieniężnego warto też pamiętać o tym, aby złożyć oświadczenie do Krajowego Rejestru Sądowego, że spółka nie będzie udzielała kredytów konsumenckich.
Pozostałe pośrednictwo pieniężne (PKD 64.19.Z), zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności, obejmuje m.in. udzielanie kredytów konsumpcyjnych.
Do prowadzenia działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumpcyjnych konieczne jest spełnienie wymagań zawartych w art 59a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku.
W ustawie o kredycie konsumenckim wskazano, że minimalny kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzącej działalność pożyczkowa powinien wynosić 200 000 zł, spółka zamierzająca prowadzić działalność pożyczkową ma obowiązek dołączenia do wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwo skarbowe dotyczące członków zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej lub ich oświadczenia następującej treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 par 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny oświadczam, że nie byłem skazany za przestępstwo skarbowe” a także dołączyć oświadczenie o tym, że oświadczenie, że spółka zamierza prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania kredytów konsumenckich jako instytucja pożyczkowa.
Złożenie oświadczenia, że spółka nie będzie udzielała kredytów konsumenckich jest z pewnością działaniem na wyrost, ale z drugiej strony uchroni wnioskodawcę od kłopotliwego odmówienia wpisu zarejestrowania spółki z o.o. w KRS i rozważania czy warto zaskarżyć niesłuszne postanowienie referendarza sądowego.
W spółkach kapitałowych członek zarządu może wykonywać swoje obowiązki: (1) na podstawie umowy o pracę (umowy zlecenia, umowy menedżerskiej, itp.) albo też (2) wyłącznie na podstawie uchwały wspólników spółki. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie zabraniają zawierania przez wspólników lub członków zarządu umów o pracę ze spółką, których zakres dotyczących obowiązków wykracza poza zakres obowiązków zarządzania spółką.
Wyjątkiem są tu jednoosobowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i tzw. spółki rodzinne, co jednak nie wynika z przepisów prawa, lecz z jednolitego orzecznictwa sądów pracy i ubezpieczeń społecznych.
Przyczyną wskazywaną przez sądy, która wyklucza zawarcie umowy o pracę w jednoosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w tzw. spółce rodzinnej jest charakter więzi łączącej spółkę z zarządcą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 lipca 2016 r., III AUa 197/16).
W spółce kapitałowej pracodawcą jest spółka, a nie jej akcjonariusz lub udziałowiec, lecz mimo to w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane jest stanowisko, że jednoosobowa spółka z o.o. oraz tzw. spółka rodzinna jest szczególną formą prowadzenia działalności gospodarczej na „własny” rachunek, różniącą się jedynie oddzieleniem jej od osobistego majątku jedynego wspólnika poprzez konstrukcję (fikcję) osoby prawnej. Podstawową cechą umowy o pracę jest wymiana świadczeń między pracodawcą a pracownikiem. Taka wymiana będzie iluzoryczna w sytuacji, gdy pracodawcą jest jedyny (lub zasadniczo jedyny) wspólnik sp. z o.o. W tej sytuacji status wykonawcy pracy jest połączony (wchłonięty) przez status pracodawcy i nie można mówić o podporządkowaniu pracowniczym.
W spółce, w której status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy. W tej sytuacji wspólnik faktycznie wykonuje czynności na rzecz samego siebie i na swoje własne ryzyko. Z tego też względu w orzeczeniach Sądu Najwyższego przyjmuje się, że co prawda wspólnicy wieloosobowych spółek z o.o. mogą wykonywać zatrudnienie na podstawie umów o pracę zarówno w charakterze członków zarządu, jak i na stanowiskach wykonawczych, gdyż w takiej sytuacji wspólnika nie można traktować, jako podmiotu, którego praca polega na obrocie jego własnym kapitałem (wyroki z dnia 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08; z dnia 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10; wyrok z dnia 12 maja 2011 r., II UK 20/11 i powołane w nich orzeczenia), jednakże nie dotyczy to już sytuacji, gdy udział innych wspólników jest iluzoryczny.
Taka konfiguracja oznacza bowiem połączenie pracy i kapitału, co wyklucza dopuszczalność nawiązania stosunku pracy z własną spółką i podleganie takiego wspólnika pracowniczym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym, niezależnie od rodzaju czynności (wykonawcze czy zarządzające), jakie miałyby być realizowane w ramach umowy o pracę (por. wyroki z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09; z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11).
