zarząd spółki z o.o. Archives - Strona 8 z 10

Czy zmiana zarządu wpływa na ważność już podpisanych umów ?

Członek zarządu może być w każdym czasie odwołany ze swojej funkcji, o czym już pisałem w dwóch wpisach: Odwołanie członka zarządu oraz Rezygnacja członka zarządu, gdy zarząd jest jednoosobowy – komu doręczyć oświadczenie? Czy zmiana zarządu będzie wpływać na ważność zawartych przez spółkę umów?

Jak już wiemy, odwołanie członka zarządu jest skuteczne z chwilą powzięcia odpowiedniej uchwały przez zgromadzenie wspólników lub inny uprawiony do tego organ. Warto pamiętać, że organ odwołujący członka zarządu musi niezwłocznie poinformować odwołanego członka zarządu o jego odwołaniu aby odwołany członek zarządu nie reprezentował spółki. Od chwili podjęcia uchwały o odwołaniu do chwili otrzymania informacji o odwołaniu członek zarządu ma prawo reprezentować spółkę.

Odwołanie członka zarządu nie ma wpływu na zawarte umowy w czasie, kiedy ta osoba mogła reprezentować spółkę (zasiadała w zarządzie spółki z o.o.). Nie ma więc konieczności, po odwołaniu członka zarządu, potwierdzania obowiązujących umów, które w imieniu spółki zawierał odwołany członek zarządu. Zmiana zarządu nie wpływa więc na ważność zawartych przez spółkę umów. Dzieje się tak dlatego, że członek zarządu jedynie reprezentuje osobę prawną – spółkę z o.o. i po odwołaniu go ze funkcji wszelkie podjęte przez niego, zgodnie z prawem, czynności, gdy ten członek zarządu wchodził w skład zarządu spółki, zachowują swoją ważność.

Co jednak z umowami zawieranymi przez członka zarządu po jego skutecznym odwołaniu oraz po zawiadomieniu o odwołaniu, gdy nowy zarząd nie wykreślił odwołanego członka zarządu z rejestru przedsiębiorców ? Czy takie umowy też będą ważne ? Problem sankcji dotykającej czynności prawnej dokonanej przez osobę, która nie jest faktycznie członkiem zarządu spółki (tzw. fałszywy organ spółki) zasadniczo uznawana jest jako bezwzględnie nieważna (zobacz wyroki SN z 12.12.1996 r., I CKN 22/96; z 26.6.1997 r., I CKN 130/97; z 31.1.2001 r., III CKN 984/98 i z 16.12.2004 r., V CK 674/03). Jest też reprezentowane przez Sąd Najwyższy stanowisko, w rachubę może wchodzić sankcja bezskuteczności zawieszonej (per analogiam art. 103 § 1 i 2 k.c.).

Kto może powołać się na nieważność umowy zawartej przez fałszywy organ spółki ? Zgodnie z orzeczeniami Sądu Najwyższego, nie może się na nieważność umowy powoływać sama spółka, która nie zaktualizowała niezwłocznie informacji o osobach uprawionych do reprezentacji w rejestrze przedsiębiorców a kontrahent spółki działał w dobrej wierze nie wiedząc, że osoba reprezentująca spółkę nie jest członkiem jej zarządu. Termin na poinformowanie sądu rejestrowego o zmianach w składzie zarządu wynosi 7 dni (art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym: wniosek o wpis do Rejestru powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.). Na nieważność umowy zawartej przez „fałszywy organ spółki” może powołać się kontrahent spółki, który dział w dobrej wierze i w zaufaniu do treści rejestru przedsiębiorców (domniemania z art. 14 i art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Foto dzięki uprzejmości Stuart Miles / freedigitalphotos.net

Zaliczka na dywidendę

Czy wspólnicy spółki z o.o. mogą otrzymać choćby część zysku spółki w postaci wypłaty zaliczki na dywidendę? Czy ktoś ma prawo do rozporządzania zyskiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przed przeprowadzeniem zwyczajnego zgromadzenia wspólników?

Zgodnie z art. 191 § 1 i 3 k.s.h. wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem art. 195 § 1 k.s.h., a więc z możliwością wypłacenia zaliczki na poczet przyszłej dywidendy, w stosunku do posiadanych udziałów. Wypłata zaliczki na poczet dywidendy może dotyczyć bieżącego (np.: wypłata zaliczki na poczet dywidendy po zamknięciu i rozliczeniu poprzedniego roku obrotowego, lecz przed zakończeniem bieżącego roku) lub zeszłego roku obrotowego (zaliczka jest wypłacana w okresie od zakończenia roku obrotowego do zamknięcia i rozliczenia poprzedniego roku obrotowego na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników).

Aby zarząd mógł podjąć uchwałę o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy muszą być spełnione następujące warunki: po pierwsze, musi istnieć zapis w umowie spółki pozwalający zarządowi na dokonanie wypłaty zaliczek wspólnikom, spółka musi mieć zarezerwowane środki pieniężne (art. 194 k.s.h.: … jeśli spółka posiada środki wystarczające na wypłatę…) oraz gdy zatwierdzone na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazało zysk.

Jak się wylicza zaliczkę na dywidendę do wypłaty?

Zaliczka na dywidendę może stanowić połowę zysku z zatwierdzonego poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o wartość specjalnych funduszy (kapitałów) rezerwowych utworzonych z wypracowanego przez spółkę zysku celem wypłaty wspólnikom zaliczek oraz pomniejszonego o niepokryte jeszcze straty z lat ubiegłych oraz sumę wartości nabytych przez spółkę udziałów we własnym kapitale zakładowym.

Przykładowo, jeśli zatwierdzone sprawozdanie finansowe spółki z o.o. za rok 2012 wykazało zysk netto w kwocie 203.341,90 zł to zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od 1 stycznia 2013 roku do 31 grudnia 2013 roku (235.193,39 zł, połowa tego zysku to 117.596,70 zł), powiększonego o kapitały rezerwowe (128.341,90 zł) utworzone z zysku oraz pomniejszonego o niepokryte straty (0 zł) i udziały własne (0 zł), a więc zaliczka na dywidendę nie może przekroczyć kwoty 245.938,60 zł.

Kodeks spółek handlowych nie zawiera regulacji odnoszących się do sytuacji wypłaty zaliczek na dywidendę, gdy już po zakończeniu roku obrotowego okazuje się, że przykładowo wypłacone zaliczki przekraczają zysk spółki do podziału. W literaturze prawniczej wskazuje się, że pewnym rozwiązaniem tych problemów może być zawarcie postanowienia w umowie spółki zobowiązującego wspólników do ich zwrotu.

Czy można zaskarżyć uchwałę zarządu o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy? Zgodnie z jednolitą linią orzecznictwa uchwały zarządu spółki z o.o. nie można uznać za czynności prawne i dlatego też nie mogą zostać zaskarżone do sądu. Kodeks spółek handlowych nie przewiduje procedury zaskarżalności uchwał zarządu spółki z o.o., jak i stwierdzenia ich nieważności. Uchwała zarządu, nie będąc samodzielnie czynnością prawną a będąc jedynie aktem wewnętrznym przygotowującym daną czynność, stosunek prawny dla którego stanowi źródło, nie może sama stanowić przedmiotu powództwa. W sytuacji, gdy dana uchwała dotknięta wadliwością, jest źródłem określonego prawa lub stosunku prawnego, elementem czynności prawnej podjętej przez spółkę w wykonaniu danej uchwały, ten kto ma interes prawny może wystąpić z powództwem o ustalenie, że określone prawo albo stosunek prawny nie istnieją, ze względu na wadliwość uchwały zarządu. Powództwo z art. 189 k.p.c., nie pozwala zaś na stwierdzenie nieważności czy ważności samej uchwały jako aktu wewnętrznego organu spółki.

Warto pamiętać, że jeśli zarząd nieprawidłowo podjął uchwałę o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy to członkowie zarządu, którzy uchwalili dokonanie wypłaty zaliczek, będą solidarnie odpowiedzialni z odbiorcą takiej zaliczki, wobec spółki na podstawie przepisu art. 198 k.s.h.. W razie bezczynności spółki w dochodzeniu zwrotu bezpodstawnej wypłaty, każdy wspólnik może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej w ten sposób spółce w trybie art. 295 § 1 k.s.h., w którym to postępowaniu będzie podlegać badaniu kwestia bezprawności dokonanych wypłat, jak i bezczynności spółki w dochodzeniu ich zwrotu.

Foto dzięki uprzejmości graur razvan ionut/ freedigitalphotos.net

Odmowa udzielenia absolutorium

Po zakończeniu roku obrotowego w spółce z o.o. zwyczajne zgromadzenie wspólników ma obowiązek ocenić każdego członka zarządu. Ocena powyższa, zwana absolutorium lub pokwitowaniem, zatwierdza czynności dokonane przez członka zarządu w czasie minionego roku obrotowego. Udzielenie absolutorium zasadniczo wyłącza odpowiedzialność tej osoby za czynności dokonane w ocenianym okresie.

Decyzja o udzieleniu absolutorium powinna być podjęta po uprzednim zapoznaniu się przez wspólników spółki ze sprawozdaniem finansowym oraz sprawozdaniem zarządu z działalności spółki. Absolutorium jest udzielane w uchwale podejmowanej w głosowaniu tajnym (art. 247 § 2 k.s.h.). Udzielenie absolutorium członkowi zarządowi jest często kwestią subiektywną, zależną od indywidualnej oceny pracy poszczególnych członków zarządu przez udziałowców spółki. Niezależnie jednak od subiektywności oceny, warto przygotować uzasadnienie uchwały o odmowie absolutorium a w nim wskazać te istotne zaniedbania i nieprawidłowości, które w konsekwencji doprowadziły do nieudzielania absolutorium członkowi zarządu.

Podjęcie uchwały w przedmiocie udzielenia absolutorium ma istotne znaczenie dla stosunków majątkowych osób piastujących funkcję w zarządzie spółki z o.o.. Odmowa udzielenia absolutorium co prawda nie przesądza jeszcze o odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu wobec spółki z o.o., ale może mieć wpływ na ocenę przesłanek stanowiących o tej odpowiedzialności. Warto też pamiętać, że konsekwencje uchwały w przedmiocie odmowy udzielenia absolutorium nie ograniczają się do relacji majątkowych pomiędzy członkiem zarządu a spółką; podjęcie uchwały o odmowie udzielenia absolutorium podważa w opinii publicznej zaufanie do kwalifikacji menadżerskich osób piastujących funkcję w organach zarządzających i w ostateczności może narazić te osoby na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania zawodu lub innej działalności.

Jak wskazano wyżej, udzielenie absolutorium zwalnia członka zarządu od odpowiedzialności cywilnej wobec spółki w odniesieniu do tych działań, o których spółka wiedziała podejmując uchwałę. Natomiast jeżeli członek zarządu dokonał czynności, o których udziałowcy nie mieli wiedzy w chwili podejmowania uchwały, wówczas absolutorium działań tych nie obejmuje. Za te czynności członek zarządu może więc ponosić odpowiedzialność. Ponadto mimo otrzymania skwitowania członek zarządu będzie ponosił odpowiedzialność, jeśli m.in. uchwała o zatwierdzeniu sprawozdań (finansowego i z działalności spółki) została podjęta na podstawie niepełnych, nieprawdziwych lub nierzetelnych danych lub gdy wspólnicy zostali wprowadzeni w błąd przez zarząd. W takiej sytuacji wspólnicy mogą zmienić dotychczasową uchwałę i odmówić udzielenia zarządowi absolutorium lub dochodzić odszkodowania przed sądem, powołując się na fakt, że absolutorium zostało przyznane niesłusznie, lub zarząd umyślnie lub przez niedbalstwo podał fałszywe dane dotyczące pokrycia kapitału zakładowego albo wyrządził spółce szkodę, a wspólnicy, udzielając mu absolutorium, nie wiedzieli o tym.

Zasadniczo członkowi zarządu, który nie uzyskał skwitowania z podjętych działań w minionym roku obrotowym przysługuje powództwo przeciwko spółce o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników (art. 249 k.s.h.). Podstawą takiego roszczenia może być twierdzenie, że podjęta uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, godzi w interes spółki albo ma na celu pokrzywdzenie udziałowca.

W postępowaniu, którego przedmiotem jest uchylenie uchwały odmawiającej udzielania absolutorium członek zarządu musi wykazać, że czynności zarządcze podjęte przez niego a negatywnie ocenione przez zgromadzenie wspólników były prawidłowe i racjonalne ekonomicznie natomiast podjęta uchwała odmawiająca udzielenia mu absolutorium jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, godzącą w interes spółki lub krzywdzącą udziałowca.

Odmowa udzielenia absolutorium może też uzasadniać podjęcie innych uchwał np. w przedmiocie odwołania członka zarządu, któremu odmówiono udzielenia absolutorium. Uchwała nie podlega ocenie na gruncie art. 58 § 2 k.c. (por. wyrok SN z dnia 26 marca 2002r. III CKN 989/00).

Odmowa udzielenia absolutorium może otwierać drogę prawną do odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu w związku z podjętymi przez niego i negatywnie ocenionymi przez zwyczajne zgromadzenie wspólników czynnościami w minionym roku obrotowym. W literaturze przedmiotu wyrażany jest pogląd, że w przypadku nieudzielenia członkowi zarządu przez zgromadzenie wspólników absolutorium, członkowi temu przysługuje na podstawie art. 189 k.p.c. powództwo o ustalenie, że nie istnieją roszczenia spółki przeciw niemu z tytułu prowadzenia spraw spółki w okresie sprawozdawczym.

Warto pamiętać, że w pozwie członka zarządu roszczenia te muszą być skonkretyzowane w sposób pozwalający na określenie przedmiotowych granic sporu, właściwości rzeczowej sądu, prawidłowej opłaty sądowej od pozwu.

Foto dzięki uprzejmości iosphere / freedigitalphotos.net

Sprawozdanie zarządu z działalności spółki z o.o.

Zwyczajne zgromadzenie wspólników w spółce z o.o. ma obowiązek, między innymi, rozpatrzyć i zatwierdzić sprawozdanie zarządu z działalności spółki (art. 231 § 2 pkt 1 k.s.h.). W praktyce zarządy spółek z o.o. często nie wiedzą, jak ma wyglądać prawidłowo sporządzone sprawozdanie zarządu z działalności spółki z o.o.

Po pierwsze warto wskazać, że sprawozdanie zarządu z działalności spółki składa się z dwóch części:

1. sprawozdania z działalności zarządu przygotowanego jako opis działalności podjętych w zakończonym już roku obrotowym spółki, oraz

2. dołączonego do tego opisu sprawozdania finansowego.

Sprawozdanie opisowe musi wskazywać istotne informacje o stanie majątkowym oraz o sytuacji finansowej spółki, wskazywać jakie spółka osiągnęła efekty ekonomiczne w zamkniętym już roku obrotowym oraz poinformować o istniejących ryzykach i zagrożeniach prowadzonej działalności gospodarczej. Pierwsza, „opisowa” część sprawozdania zarządu z działalności spółki z o.o. nie może ograniczać się do zagadnień związanych z funkcjonowaniem samego zarządu spółki, lecz musi odnosić się do wszystkich działów spółki (zarząd, marketing, logistyka, produkcja, zakupy, eksport, itp.).

W sprawozdaniu zarządu należy też podać istotne informacje dotyczące innych organów spółki (rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, zgromadzenia wspólników). W sprawozdaniu z działalności spółki należy też odnieść się do poprzednich sprawozdań, w których wskazywano na plany i omówić ich realizację w zakończonym roku obrotowym spółki.

Informacje konieczne w sprawozdaniu z działalności spółki zostały określone w art. 49 ust. 2 ustawy o rachunkowości. W przepisie tym wskazuje się, iż sprawozdanie zarządu powinno zawierać informację o:

1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego;

2) przewidywanym rozwoju jednostki;

3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju;

4) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej;

5) nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności przyczynie nabycia udziałów własnych dokonanego w roku obrotowym, liczbie i wartości nominalnej nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów, a w przypadku braku wartości nominalnej – ich wartości księgowej, jak też części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują, w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego – równowartości tych udziałów, liczbie i wartości nominalnej wszystkich udziałów nabytych i zatrzymanych, a w razie braku wartości nominalnej – wartości księgowej, jak również części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują;

6) posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach);

7) instrumentach finansowych w zakresie:

a) ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest jednostka,

b) przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń.

Należy pamiętać, że sprawozdanie z działalności spółki musi być przygotowane nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego oraz powinno zostać przekazane radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz wspólnikom (art. 52 ustawy o rachunkowości). Sprawozdanie z działalności spółki jest podpisywane wyłącznie przez członków zarządu spółki z o.o.; sprawozdania tego nie musi podpisywać osoba odpowiedzialna za rachunkowość spółki, jeśli nie zasiada ona w zarządzie spółki.

Warto wiedzieć co zrobić, gdy z końcem obrotowego roku zmienia się skład zarządu. Ponieważ sprawozdanie zarządu przygotowywane jest w pierwszym kwartale roku obrotowego i dotyczy poprzedniego roku, może zdarzyć się sytuacja, że nowy zarząd nie ma pełnych informacji na temat prac prowadzonych przez członków zarządu w poprzednim roku.

Odpowiedź na to praktyczne zagadnienie znajduje się w art. 203 § 3 k.s.h., który wskazuje, iż odwołany członek zarządu jest uprawniony i obowiązany do złożenia wyjaśnień w toku przygotowania sprawozdania zarządu z działalności spółki i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym sprawozdanie zarządu z działalności spółki z o.o., chyba że akt odwołania członka zarządu stanowi inaczej.

W dobrze rozumianym interesie byłych członków zarządu leży pomoc i aktywne uczestniczenie w przygotowaniu sprawozdania zarządu, ponieważ od wykazania, iż członek zarządu sprawował swoją funkcję prawidłowo zależeć będzie udzielenie członkowi zarządu absolutorium przez zgromadzenie wspólników.

Innym istotnym zagadnieniem jest jak szczegółowo podawać informacje w sprawozdaniu z działalności spółki. Z jednej strony należy rzetelnie przedstawić informacje o działalności spółki w poprzednim roku obrotowym, aby wspólnicy spółki mogli prawidłowo ocenić działania zarządu, z drugiej zaś strony wiedząc, że sprawozdanie zarządu jest publicznie dostępne w aktach spółki prowadzonych przez sąd rejestrowy, nie należy ujawniać takich informacji, które mogłyby narazić spółkę na negatywne działania konkurencji.

Foto dzięki uprzejmości tigger11th/freedigitalphotos.net

Podejmowanie uchwał przez zarząd spółki z o.o.

W przypadku zarządu składającego się z kilku osób, zasadniczo każdy z powołanych członków zarządu może samodzielnie prowadzić sprawy spółki w zakresie nie przekraczającym zwykłych czynności spółki (chyba, że umowa spółki stanowi inaczej). W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że czym innym jest kwestia prowadzenia spraw przez zarząd (są to „wewnętrznie” podejmowane decyzje dotyczące prowadzenia spółki z o.o. – np.: jakie środki trwałe zakupić, jakie osoby zatrudnić, itp.) a czym innym zagadnienie prawidłowej reprezentacji spółki z o.o. (są to kwestie „zewnętrzne”, dotyczące tego, kto może składać osobom trzecim, w imieniu spółki, oświadczenia – najczęściej będzie to współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu łącznie z prokurentem).

A więc jeśli chodzi o sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki, każdy członek zarządu ma prawo je samodzielnie prowadzić. Jeśli jednak przy prowadzeniu przez członka zarządu sprawy nie przekraczającej zwykłych czynności spółki zostanie zgłoszony przez innego członka zarządu sprzeciw co do jej prowadzenia to w takim przypadku wymagane będzie podjęcie uchwały zarządu do prowadzenia konkretnej sprawy przez spółkę (art. 208 § 4 k.s.h.). Także podjęcie uchwały przez zarząd będzie konieczne w sytuacji sprawy, która przekracza zakres zwykłych czynności spółki.

Należy podkreślić, że podjęcie uchwały przez zarząd spółki z o.o. będzie konieczne przed załatwieniem sprawy, gdy: (i) sprawa należy do kategorii spraw nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki i choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu albo (ii) sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki.

Sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki

Kodeks spółek handlowych nie reguluje kwestii, co jest a co nie jest sprawą przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki. W praktyce więc ustalenie, co jest sprawą przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki dokonywane jest w samej umowie spółki z o.o. (np.: taki zapis – „sprawami przekraczającymi zakres zwykłych czynności Spółki są w szczególności: 1) zaciąganie zobowiązań lub rozporządzenie prawem o wartości przekraczającej 10 000 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych), 2) udzielenie lub zaciągnięcie pożyczki, kredytu albo poręczenia.”), w uchwałach zgromadzenia wspólników lub też w uchwalonym przez zgromadzenie wspólników regulaminie pracy zarządu.

Warto wiedzieć, że sprawami przekraczającymi zakres zwykłych czynności spółki będą zawsze sprawy, które wymagają podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników (przykładowo będą to sprawy dotyczące zamiaru nabycia nieruchomości lub środków trwałych za cenę przekraczającą ¼ kapitału zakładowego spółki, lecz nie niższą niż 50.000 zł, która ma być zawarta przed upływem 2 lat od dnia rejestracji spółki – art. 229 k.s.h., albo zamiar dokonania transakcji przekraczającej dwukrotność kapitału zakładowego – art. 230 k.s.h.).

Sprzeciw dotyczący załatwienia sprawy

Członek zarządu może sprzeciwić się prowadzeniu sprawy należącej do kategorii spraw nie przekraczających zakresu zwykłych czynności spółki.

Sprzeciw zasadniczo powinien być złożony przed dokonaniem takiej czynności i aby taką sprawę przeprowadzić konieczne jest podjęcie przez zarząd uchwały dotyczącej prowadzenia sprawy, której dotyczył sprzeciw. Prowadzenie sprawy wbrew sprzeciwowi lub bez podjęcia uchwały zarządu prowadzi do możliwości odwołania członka zarządu, który prowadził sprawę wbrew sprzeciwowi lub bez uprzednio podjętej uchwały zarządu oraz jego odpowiedzialności wynikającej z art. 293 k.s.h.

Zasady podejmowania uchwał przez zarząd spółki z o.o.

Kodeks spółek handlowych wprowadza dwie ważne zasady podejmowania uchwał przez zarząd spółki z o.o.. Po pierwsze, aby uchwały zarządu były ważnie podjęte wszyscy członkowie zarządu muszą być prawidłowo zawiadomieni o terminie, miejscu oraz porządku obrad posiedzenia zarządu. Zawiadomienie poszczególnych członków zarządu może być przeprowadzone w sposób sformalizowany (list polecony za potwierdzeniem odbioru, poczta kurierska, poczta elektroniczna z potwierdzeniem, itp.) albo inny zwyczajowy (np.: telefonicznie, ustnie).

Po drugie zaś, jeśli uchwały zarządu są przegłosowywane bezwzględną większością głosów. Co to znaczy bezwzględna większość głosów? Bezwzględna większość głosów, zgodnie z przepisem zawartym w art. 4 § 1 pkt 9 i 10 k.s.h. oznacza: więcej niż połowę głosów oddanych (głosami oddanymi są głosy „za”, „przeciw” oraz „wstrzymujące się”).

Tak więc, bezwzględną większość głosów uzyska uchwała, gdy głosowało 7 członków zarządu i oddano 4 głosy „za”, 2 głosy „przeciw” oraz 1 głos „wstrzymujący się”. Natomiast uchwała, nad którą głosowało 7 osób i która otrzymała 3 głosy „za” oraz 4 „wstrzymujące się” jest uchwałą, która nie została pozytywnie przegłosowana. Jak widać z drugiego przykładu głosy „wstrzymujące się” uznawane są jakby były oddane przeciwko uchwale. Uchwała jest ważna od momentu, w którym zakończono głosowanie i głosów „za” było więcej niż łącznie głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”. Dla ważności uchwały wymagane jest wyłącznie przeprowadzenie ważnego głosowania, natomiast nie jest konieczne złożenie pod nią podpisu przewodniczącego posiedzenia zarządu, choć warto dla celów dowodowych sporządzić protokół z posiedzenia zarządu.

Czy możliwe jest zaskarżanie wadliwych uchwał podjętych przez zarząd do sądu gospodarczego? Kodeks spółek handlowych nie przedstawia żadnego rozwiązania tego problemu, natomiast w komentarzach wskazuje się, że w stosunku do wadliwych uchwał zarządu, będących czynnościami prawnymi, ich kwestionowanie możliwe jest wyłącznie w trybie art. 189 k.p.c., czyli powództwa o ustalenie istnienia lub nie stosunku prawnego.

Foto dzięki uprzejmości Stuart Miles / freedigitalphotos.net

Kiedy przedawniają się roszczenia wobec członka zarządu ?

Członek zarządu w spółce z o.o. odpowiada całym swoim osobistym majątkiem za zobowiązania spółki z o.o. w sytuacji, gdy okaże się, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna. Odpowiedzialność majątkowa członków zarządu odnosi się do tych osób, które piastowały funkcję członka zarządu w okresie kiedy istniało zobowiązanie, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.

Zasadniczo członek zarządu może bronić się w postępowaniu przeciwko niemu skierowanym w ten sposób, że będzie wykazywał (art. 299 § 2 k.s.h.), że: (1) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo (2) że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo (3) że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Istnieje też czwarty sposób na obronę członka zarządu przed roszczeniami niezaspokojonego wierzyciela spółki – przedawnienie roszczenia wobec członka zarządu.

Istnieje ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego stanowiące, że do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. W związku z tym, do określenia okresu przedawnienia wynikających z tego tytułu roszczeń należy stosować dyspozycję art. 442(1) § 3 k.c.. Powyższy przepis kodeksu cywilnego przewiduje: (i) trzyletni termin przedawnienia, liczony od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obwiązanej do jej naprawienia oraz (ii) dziesięcioletni termin liczony od dnia wystąpienia szkody.

Jeżeli mamy termin, który wpływa na odpowiedzialność majątkową członka zarządu to zawsze istotną kwestią będzie ustalenie daty rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia. Początkiem terminu nie będzie moment powstania roszczenia wobec spółki. Termin przedawnienia zasadniczo będzie się liczyć od dnia wydania postanowienia komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdyż jest to warunek odpowiedzialności członka zarządu za długi spółki. Potwierdza to pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r. (III CZP 72/08), zgodnie z którym „trzyletni termin przedawnienia biegnie w przypadku roszczenia wywodzonego z art. 299 § 1 k.s.h. na ogół od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już w chwili, gdy egzekucja tej wierzytelności okazuje się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przed dniem bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności bieg przedawnienia roszczenia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 299 k.s.h.”.

Innym sposobem na obronę członka zarządu przed roszczeniami niezaspokojonego wierzyciela spółki jest wykazanie w trakcie postępowania gospodarczego wszczętego z powództwa wierzyciela spółki, że do zaspokojenia wierzyciela spółki nie doszło w wyniku niepodjęcia w stosownym czasie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce przez wierzyciela, pomimo iż przeprowadzenie takiego postępowania było możliwe i istniała realna szansa wyegzekwowania należności od dłużnej spółki. Zachowanie wierzyciela jest bardzo istotne przy ocenie czy członek zarządu może subsydiarnie odpowiadać za długi spółki ponieważ wierzyciel spółki, mając wpływ na sposób i zakres prowadzenia egzekucji, musi tak nią pokierować aby uzyskać zaspokojenie od swojego dłużnika (spółki), a nie z majątku członka zarządu.

Foto dzięki uprzejmości iosphere / freedigitalphotos.net

Czy zmiana zarządu lub zmiana jego składu nie stanowi zmiany umowy spółki ?

Przepisy kodeksu spółek handlowych wyróżniają trzy kategorie postanowień, które składają się na umowę spółki z o.o.

Pierwsza kategoria zapisów to postanowienia konieczne, które muszą się znaleźć w umowie spółki z o.o. aby umowa była prawnie ważna. Przykładem takich koniecznych zapisów są postanowienia dotyczące m.in. firmy i siedziby spółki, przedmiotu działalności spółki albo wysokości kapitału zakładowego (art. 157 § 2 k.s.h.).

Drugą kategorią zapisów umownych są postanowienia, które nie muszą się obligatoryjnie znaleźć w umowie spółki, lecz jeśli wspólnicy zdecydują się regulować wskazane w przepisach prawa handlowego sprawy to jedynym skutecznym miejscem będzie zapis w umowie spółki z o.o. Przykładem takich postanowień są przyznane wspólnikowi szczególne korzyści lub nałożone dodatkowe obowiązki (art. 159 k.s.h.), zobowiązanie wspólnika do powtarzających się świadczeń niepieniężnych (art. 176 § 1 k.s.h.), zobowiązanie wspólników do wnoszenia dopłat (art. 176 § 1 k.s.h.).

Trzecia kategoria zapisów wprowadzanych do umowy spółki dotyczy spraw, które mogą być równie dobrze uzgodnione pomiędzy wspólnikami poza umową spółki z o.o.. Przykładem postanowienia należącego do tego typu spraw jest ustanowienie pierwszego zarządu w spółce z o.o. Mimo, iż art. 201 § 4 k.s.h. stanowi, że: „członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej”, to w praktyce zakładania spółek z o.o. wciąż spotyka się ustanawianie pierwszego zarządu właśnie w umowie spółki. Jednakże pierwszy zarząd spółki z o.o., oraz skład każdego następnego zarządu może być ustanowiony w uchwale wspólników, bez wprowadzania zapisów na ten temat do umowy spółki.

W związku z powyższym, nawet jeśli wspólnicy zdecydowali się na wprowadzenie zapisu do umowy spółki, który wskazuje na skład osobowy zarządu to każda zmiana zarządu lub zmiana jego składu nie stanowi zmiany umowy spółki, chyba że w umowie spółki z o.o. zostanie wprowadzone szczególne uregulowanie przyznające danemu wspólnikowi prawa do decydowania kto będzie członkiem zarządu albo do wyrażenia zgody na zmianę zarządu lub zmianę jego składu. Podstawą prawną takiego uprawnienia będzie wcześniej już wspomniany art. 159 k.s.h.: „jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone, oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów, inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem bezskuteczności wobec spółki dokładnie określić w umowie spółki.”. Jeśli więc nie ma takiego szczególnego zapisu w umowie spółki z o.o. to zmiana zarządu lub zmiana jego składu nie stanowi zmiany umowy spółki a przeprowadzenie zmiany zarządu wymaga jedynie uzyskania bezwzględnej większości głosów na zgromadzeniu wspólników (art. 245 k.s.h.).

Wprowadzenie do umowy spółki z o.o. szczególnego zapisu przyznającego danemu wspólnikowi uprawnienia do decydowania o składzie zarządu oznacza, że dla przeprowadzenia zmiany tego uprawnienia konieczne będzie dokonanie zmiany umowy spółki większością dwóch trzecich głosów (art. 246 § 1 k.s.h.) z zastrzeżeniem, że zmiana tego uprawnienia wymaga zgody wspólnika, któremu umowa spółki to uprawnienie przyznaje (art. 246 § 3 k.s.h.) w formie aktu notarialnego (art. 157 § 2 k.s.h.).

Foto dzięki uprzejmości mrpuen / freedigitalphotos.net