inne zagadnienia dotyczące spółki z o.o. Archives - Strona 5 z 10

Osoby uprawnione do powoływania zarządu spółki z o.o.

Przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wprowadziły nowy obowiązek informacyjny w przypadku zgłoszenia spółki kapitałowej do KRS-u oraz przy rejestrowaniu każdej zmiany dotyczącej spółki kapitałowej. Zgodnie z art. 19a ust. 5d ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym rejestrując spółkę z o.o. lub spółkę akcyjną oraz zgłaszając jakiekolwiek zmianę dotyczącą spółki należy do zgłoszenia dołączyć listę obejmującą nazwisko i imię oraz adres do doręczeń albo firmę lub nazwę i siedzibę członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu. Przykład takiej listy można znaleźć tutaj: lista osób uprawnionych do powołania zarządu.

Co ważne, adres do doręczeń osoby uprawionej do powoływania zarządu powinien znajdować się na terenie Unii Europejskiej; jeśli osoba uprawiona do powoływania zarządu nie posiada adresu do doręczeń na obszarze Unii Europejskiej to należy dla takiej osoby wyznaczyć pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej.

Każda zmiana adresu osoby uprawionej do powoływania zarządu musi być zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego. Jeśli adres do korespondencji dla osoby uprawionej do powoływania zarządu nie zostanie zaktualizowany to do czasu zaktualizowania adresu sąd będzie dokonywał doręczeń na adres ujawniony w aktach rejestrowych.

Zgłoszenie zmian adresu osoby uprawionej do powoływania zarządu nie podlegają opłacie sądowej.

Powyższa zmiana ma na celu przyspieszenie postępowań przymuszających wobec spółek kapitałowych które nie mają zarządu. Brak organu uprawnionego do reprezentacji osoby prawnej jest istotnym problemem dla kontrahentów (wierzycieli) spółek kapitałowych, choćby z punku widzenia odpowiedzialności członów zarządu za długi spółki.

Jeśli spółka kapitałowa nie będzie posiadać zarządu lub gdy w składzie zarządu będą zachodziły braki uniemożliwiające jej działanie to sąd rejestrowy będzie wzywał osoby uprawione do powoływania zarządu do prawidłowego powołania organu zarządczego. Wyznaczając odpowiedni termin sąd rejestrowy może też wezwać do wykazania, że organ został powołany lub wybrany albo że braki w jego składzie zostały usunięte. Niewykonanie wskazanych przez sąd obowiązków będzie zagrożone nałożeniem grzywny. Sąd będzie mógł ponawiać grzywnę jeśli mimo jej nałożenia osoba uprawniona do powołania zarządu nie wykona wezwania sądu.

Foto: zbiory własne

Czy agio może być wpłacone w innym, późniejszym terminie?

Najpierw należy wytłumaczyć co to jest „agio”.

W spółce z o.o. wspólnik wnoszący wkład na pokrycie obejmowanego udziału musi wpłacić wartość nominalną tego udziału (art. 154 § 3 k.s.h.). Przykładowo, obejmując dwa udziały (każdy o wartości 50 zł) musi wpłacić spółce 100 zł. Jednakże wspólnik może też wpłacić wyższą kwotę niż wartość nominalna obejmowanych udziałów. Kontynuując ten przykład może wpłacić 150 zł i w zamian otrzymać udziały o nominalnej wartości 100 zł. Różnica pomiędzy wartością wpłaconą do spółki przez wspólnika a wartością nominalną obejmowanych udziałów to właśnie – agio (w powyższym przykładzie będzie to 50 zł). Zgodnie z przepisami, wartość wniesionego do spółki agio jest przekazywana do kapitału zapasowego.

Agio jest dopuszczalne niezależnie od tego, czy udziały są pokrywane aportem, czy wkładem pieniężnym. Nie ma bowiem żadnych przeciwwskazań prawnych, podatkowych i rachunkowych, aby określoną część wartości aportu wnoszonego do spółki z o.o. odnieść nie na kapitał zakładowy, ale na zapasowy.

Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń co do wartości agio, wskazując jedynie, że nadwyżka przekazywana jest na kapitał zapasowy. Nie ma żadnych przeszkód formalnoprawnych, aby spółka z minimalnym kapitałem zakładowym posiadała majątek wielokrotnie przewyższający wartość tego kapitału. Wówczas udziały wspólników, mimo symbolicznej wartości nominalnej, przedstawiałyby znaczną wartość bilansową, co zazwyczaj przekłada się na ich rynkową atrakcyjność.

Po co wnoszone jest agio? Objęcie udziałów po cenie wyższej od wartości nominalnej może być następstwem uzgodnień między wspólnikami, aby na przykład za wpłaconą nadwyżkę uprzywilejować udziały wspólnika wnoszącego wyższą kwotę niż wartość nominalna udziałów. Agio może pochodzić z wpłat jednego, kilku lub wszystkich wspólników.

Czy agio może być wpłacone w innym, późniejszym terminie?

Przepisy kodeksu spółek handlowych bezpośrednio nie ograniczają wspólników co do terminu wpłaty agio, jednakże przepis zawarty w art. 163 pkt 2) kodeksu spółek handlowych wskazuje, że przy powstaniu spółki z o.o. obejmując nowe udziały “za cenę wyższą od wartości nominalnej” nadwyżka ta musi być wniesiona przed powstaniem sp. z o.o.. W trakcie rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego wszyscy członkowie zarządu muszą oświadczyć, że na moment złożenia wniosku o rejestrację zmiany wysokości kapitału zakładowego „wkłady zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników” (art. 167 § 1 pkt 2 k.s.h.). Oświadczenie to będzie więc obejmować także wpłaty na kapitał zapasowy. Tak więc interpretacja art. 163 pkt 2) k.s.h. wskazuje, że agio musi być wpłacone jednocześnie wkładem na pokrycie kapitału zakładowego.

Odpowiadając na to pytanie warto też zwrócić uwagę na przepis zawarty w art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który stanowi, że przychodem od opodatkowania nie są „kwoty i wartości stanowiące nadwyżkę ponad wartość nominalną udziałów (akcji), otrzymane przy ich wydaniu i przekazane na kapitał zapasowy”. Literalne brzmienie tego przepisu wskazuje, że wniesienie agio w późniejszym terminie będzie rodziło negatywne konsekwencje dla otrzymującą tę wpłatę spółkę z o.o.

Dlatego też warto zastanowić się nad innymi sposobami dofinansowania spółki z o.o. – np.: pożyczki od udziałowca.

Foto dzięki uprzejmości: Sira Anamwong / freedigitalphotos.net

Zasady reprezentacji w oddziale spółki zagranicznej

Przedsiębiorca zagraniczny może rozpocząć działalność w Polsce w ramach oddziału po uzyskaniu wpisu tego oddziału do rejestru przedsiębiorców – Krajowego Rejestru Sądowego (art. 88 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Na podkreślenie zasługuje fakt, że z mocy przepisów prawa odrębne zasady regulują kwestię reprezentacji podmiotu zagranicznego działającego na terytorium RP od zasad reprezentacji oddziału tego podmiotu zagranicznego w Polsce.

Oddział taki – zgodnie z wpisem w Krajowym Rejestrze Sądowym, w dziale II, rubryka 1 – winien wskazać organ uprawniony do reprezentowania zagranicznego przedsiębiorcy.

Przykładem może być następujący sposób reprezentacji podmiotu zagranicznego, wskazany w odpisie KRS jednego z zarejestrowanych oddziałów przedsiębiorcy zagranicznego w Polsce:

Niektóre z sądów rejestrowych próbują “dopasować” sposób reprezentacji spółki zagranicznej, wynikającej z obcego prawa do warunków polskich i pojawiają się następujące opisy sposobu reprezentacji przedsiębiorcy zagranicznego posiadającego oddział w Polsce:

Nie jest to praktyka prawidłowa, gdyż jest to próba wyinterpretowania prawa obcego regulującego sposób reprezentacji przedsiębiorcy zagranicznego poprzez pryzmat polskich regulacji, która może wprowadzać w błąd osoby ustalające, kto i jak reprezentuje podmiot zagraniczny. Uważam, że lepszą praktyką jest zacytowanie przepisu z obcej ustawy lub zapisu ze statutu wskazującego na sposób reprezentacji podmiotu zagranicznego.

Jednocześnie w rubryce 4 działu II KRS dla takiego oddziału istnieje obowiązek ujawnienia osoby reprezentującej zagranicznego przedsiębiorcę w oddziale. Ten szczególny obowiązek wynika z art. 87 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział jest obowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego. Dodać należy, że jest to swoistego rodzaju szczególna reprezentacja przedsiębiorcy zagranicznego, w zakresie prowadzonej przez niego działalności w oddziale w Polsce (por. W.J. Katner. Prawo działalności gospodarczej. Komentarz. Orzecznictwo. Piśmiennictwo. Warszawa 2003, s. 154). Osoba upoważniona w oddziale reprezentuje zatem przedsiębiorcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ustanowienie takiej osoby opiera się na oświadczeniu woli przedsiębiorcy zagranicznego (C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2009, s. 467). Upoważnienie to obejmuje dokonywanie wszystkich czynności w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego związanych z działalnością oddziału na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Należy zatem przyjąć, że osoba upoważniona do reprezentowania oddziału to osoba upoważniona do kierowania całokształtem działalności oddziału, jeżeli przedsiębiorca zagraniczny nie postanowi inaczej (por. kom. do art. 87 u.s.d.g. [w:] Sieradzka Małgorzata, Zdyb Marian. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz. LEX, 2013).

Osoba upoważniona do reprezentowania oddziału spółki zagranicznej w Polsce może też udzielić pełnomocnictwa procesowego dla adwokata lub radcy prawnego do reprezentowania oddziału w sprawie toczącej się przed polskim sądem (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2014 r., III CZP 103/13, w której wskazano, że osoba upoważniona w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego – art. 87 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – której dane zostały objęte wpisem tego oddziału do Krajowego Rejestru Sądowego, może udzielić pełnomocnictwa procesowego do zastępowania przedsiębiorcy zagranicznego w sprawach o roszczenia związane z działalnością tego oddziału).

W doktrynie prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym osoba upoważniona w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego jest pełnomocnikiem o zakresie umocowania zbliżonym do prokurenta. Upoważnienie to obejmuje dokonywanie wszystkich czynności w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego związanych z działalnością oddziału na terytorium RP. Należy zatem przyjąć, że osoba upoważniona do reprezentowania oddziału to osoba upoważniona do kierowania całokształtem działalności oddziału, jeżeli przedsiębiorca zagraniczny nie postanowi inaczej. Również interpretacja oddziału spółki zagranicznej, przedstawiona przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 18 marca 1981 r. (wyrok ETS C-139/80) prowadzi do wniosku, że pomimo braku osobowości prawnej po stronie oddziału, doręczenie dokonane na jego adres powinno być traktowane jako dręczenie na adres przedsiębiorcy zagranicznego. Nadto osoby upoważnione w oddziale do sprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego mogą skutecznie działać w jego imieniu przed sądami powszechnymi w sprawach dotyczących oddziału. W tym orzeczeniu ETS uznał, że pojęcie „oddziału, agencji lub każdego innego zakładu jest równoznaczne z istnieniem centrum operacyjnego, które manifestuje się w sposób trwały na zewnątrz jako przedłużenie przedsiębiorstwa macierzystego, ma dyrekcję i jest materialnie wyposażone tak, aby istniała możliwość negocjowania spraw z osobami trzecimi w taki sposób, aby ci ostatni, wiedząc, że zostanie nawiązany ewentualny stosunek prawny z przedsiębiorstwem macierzystym z siedzibą za granicą, byli zwolnieni z konieczności bezpośredniego zwrócenia się do niego i mogli prowadzić interesy z centrum operacyjnym, które stanowi jego przedłużenie”. Oznacza to, że wszelkie działania dokonane przez oddział przedsiębiorcy zagranicznego oraz wobec tego oddziału odnoszą bezpośrednio skutek prawny w stosunku do przedsiębiorcy zagranicznego.

Foto dzięki uprzejmości Yongkiet / freedigitalphotos.net

Ile trwa rozpoznanie wniosku przez sąd rejestrowy (KRS)?

Dostęp do danych ujawnianych w Krajowym Rejestrze Sądowym jest jawny, gdyż aktualne informacje o każdym podmiocie zarejestrowanym w KRS można sprawdzić internetowo, korzystając z tej strony: Krajowy Rejestr Sądowy. Dlatego też, aby zachować bezpieczeństwo obrotu oraz pewność, że informacje opublikowane w KRS są aktualne, wnioski o wpis do sądu rejestrowego muszą być rozpatrywane w krótkim, 7-dniowym terminie (art. 20a ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym: Wniosek o wpis sąd rejestrowy rozpoznaje nie później niż w terminie 7 dni od daty jego wpływu do sądu.). Jeśli chodzi o wniosek o wpis to także przepis ten dotyczy wniosku o zmianę wpisu, wzmiankę w rejestrze i wykreślenie.

Oczywiście mogą zdarzyć się sytuacje, że złożony wniosek o wpis lub zmianę w KRS jest niekompletny lub wadliwie przygotowany, wtedy termin na rozpoznanie wniosku przedłuża się i 7 dni na rozpoznanie wniosku liczy się od dnia usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę (złożenia prawidłowo wypełnionego i skompletowanego wniosku o wpis). W bardzo rzadkich przypadkach, kiedy rozpoznanie wniosku uzależnione jest od wysłuchania uczestników postępowania albo przeprowadzenia rozprawy, wniosek powinien być rozpoznany nie później niż w terminie miesiąca.

Przepis ten, wskazujący na 7-dniowy termin na rozpoznanie wniosku, odnosi się jedynie do sądu rejestrowego, jest to termin instrukcyjny, co oznacza że za jego przekroczenie sąd, zasadniczo, nie ponosi odpowiedzialności. Zasadniczo, ponieważ naruszenie tego terminu może wiązać się z odpowiedzialnością dyscyplinarną referendarza sądowego lub też postępowaniem ze skargi wnioskodawcy na przewlekłość postępowania.

Złożenie skargi na przewlekłość postępowania rejestrowego oznacza, że sąd rozpatrujący tę skargę, na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, musi stwierdzić, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania m.in. poprzez brak terminowości i prawidłowości czynności podjętych przez referendarza sądowego w celu wydania postanowienia o wpisie do KRS. Sąd oceniający taką skargę bierze też pod uwagę charakter sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony, która wnioskowała skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień, a także zachowanie strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.), sąd może orzec sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych. Już samo złożenie skargi w trakcie opóźniającego się postępowania rejestracyjnego skutkuje szybkim załatwieniem rejestracji.

Na marginesie warto przypomnieć, że zgodnie z art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wniosek o wpis powinien być złożony przez wnioskodawcę, w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego jego dokonanie. Przykładowo, jeśli nastąpiła zmiana umowy spółki w zakresie siedziby i adresu (np.: 14 lipca 2016 roku) to dokonana aktem notarialnym zmiana danych spółki z o.o. powinna być zgłoszona do KRS najpóźniej w dniu 21 lipca 2016 roku. Następnie, sąd rejestrowy zgłoszoną zmianę siedziby spółki z o.o. (np.: 21 lipca 2016 roku) powinien rozpoznać najpóźniej do 28 lipca 2016 roku.

Należy też pamiętać, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe. Podmiot, którego dane dotyczą nie może zasłaniać się zarzutem ich nieprawdziwości, jeżeli zaniedbał wystąpienia z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu (art. 17 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Na ten temat możesz też przeczytać tutaj: Coraz trudniej zarejestrować spółkę – KRS nie nadąża za biznesem.

Foto dzięki uprzejmości Ambro / freedigitalphotos.net

Uchwała wspólników o przeniesieniu siedziby spółki z o.o. za granicę

Siedziba spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może się znajdować jedynie na terytorium Polski. Jednakże, przykładowo ze względu na zmianę założeń biznesowych, wspólnicy polskiej spółki z o.o. mogą przyjąć plan rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej w innym państwie na terenie Unii Europejskiej i w związku z tym zdecydować się na przeniesienie siedziby spółki za granicę.

Niestety polskie przepisy regulujące spółkę z o.o. nie umożliwiają transgranicznego przeniesienia siedziby do innego kraju Unii Europejskiej. Jeżeli siedziba spółki miałaby być przeniesiona za granicę, to spółka w Polsce zostanie rozwiązana i konieczne będzie przeprowadzenie jej likwidacji. Uchwała wspólników o przeniesieniu siedziby spółki za granicę wymaga, co do zasady, większości dwóch trzecich głosów (art. 246 § 1 k.s.h.). Umowa spółki może przewidzieć surowsze warunki do podjęcia takiej uchwały, a więc wprowadzić wyższy próg większości głosów (3/4, 4/5) aż do jednomyślności oraz ustalenia odpowiedniego kworum do podjęcia takiej uchwały. Przeniesienie siedziby spółki za granicę oznacza, że za granicą zostanie utworzona nowa spółka, wyposażona w majątek polskiej spółki, której byt prawny w Polsce ulegnie zakończeniu. Uchwała o przeniesieniu siedziby spółki za granicę musi być zaprotokołowana przez notariusza. Podjęcie uchwały o przeniesieniu siedziby polskiej spółki za granicę oznacza konieczność przeprowadzenia likwidacji spółki oraz jej wykreślenie jej z Krajowego Rejestru Sądowego. Unormowanie to, niepozwalające na transgraniczne przeniesienie siedziby spółki jest wynikiem teorii siedziby, na której opiera się w stosunku do spółek polskie prawo handlowe. Warto wskazać, że prawo prywatne międzynarodowe przewiduje możliwość transgranicznego przeniesienia siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego, pod warunkiem jednakże, że przepisy kraju, w którym dotychczas spółka miała siedzibę oraz kraju, do którego ma zostać siedziba przeniesiona, przewidują możliwość transgraniczne przeniesienie siedziby spółki (art. 19 ust. 1 ustawy prawo prywatne międzynarodowe: Z chwilą przeniesienia siedziby do innego państwa, osoba prawna podlega prawu tego państwa. Osobowość prawna uzyskana w państwie dotychczasowej siedziby jest zachowana, jeżeli przewiduje to prawo każdego z zainteresowanych państw. Przeniesienie siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie prowadzi do utraty osobowości prawnej.).

W wyroku z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie C-210/06 Trybunał Sprawiedliwości uznał, że przepisy prawa wspólnotowego (obecnie art. 49 i 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom państwa członkowskiego uniemożliwiającym spółce utworzonej na mocy prawa krajowego tego państwa członkowskiego, by przeniosła swoją siedzibę do innego państwa członkowskiego, zachowując przy tym status spółki podlegającej prawu krajowemu państwa członkowskiego, zgodnie z którego prawem została ona utworzona. Dlatego też zgodne z przepisami unijnymi są regulacje stanowiące, że w przypadku podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników o przeniesieniu siedziby spółki za granicę następuje jej rozwiązanie w Polsce.

Foto dzięki uprzejmości Craftyjoe / freedigitalphotos.net

Jak zapewnić przewagę w spółce, przy równej liczbie udziałów?

Historia z praktyki zakładania spółek z o.o.: Dwaj przyjaciele mieli ciekawy pomysł na poprowadzenie zyskownej działalności gospodarczej. Zakładając spółkę z o.o., nie zastanawiali się nad konsekwencjami podziału między sobą udziałów w spółce, po równo, po 50%. Na samym wstępie, spółka została skazana na porażkę, ponieważ do prowadzenia takiej spółki za każdym razem, przy każdym głosowaniu, wymagane było osiągnięcie jednomyślności tych dwóch wspólników. Najmniejsza różnica zdań oznaczała, że zgromadzenie wspólników, na którym w głosowaniu trzeba osiągnąć większość głosów, aby przegłosować uchwałę (np.: 50% i jeden głos, większość 2/3 głosów, większość 3/4 głosów), było paraliżowane właśnie z powodu niemożności osiągnięcia większości. W tej spółce doszło to trwałego paraliżu decyzyjnego.

Jak poradzić sobie z takim problemem?

Po pierwsze, można w umowie spółki ograniczyć zakres kompetencji zgromadzenia wspólników, w ten sposób, że większość decyzji będzie podejmowana w spółce przez jednoosobowy zarząd a zgromadzenie wspólników będzie zwoływane jedynie raz do roku aby rozliczyć działalność zarządu, zatwierdzić sprawozdanie finansowe i podzielić zysk.

Po drugie, można odpowiednio uprzywilejować udziały obu wspólników. Przykładowo, wspólnik A, posiadający 50% udziałów w spółce otrzymuje uprzywilejowanie co do głosu, polegające na tym, że każdy jego udział posiada po 3 głosy. Aby zrekompensować tę zmianę wspólnik B otrzymuje uprzywilejowanie co do podziału zysku w ten sposób, że na udział uprzywilejowany wypłacane jest 150% dywidendy przysługującej udziałom nieuprzywilejowanym (art. 174 k.s.h.). Możliwe są też inne uprzywilejowania udziałów jednego ze wspólników m.in.: dywidendy aktualnej i dywidendy przeszłej oraz sposobu uczestniczenia w podziale majątku likwidowanej spółki. Innym sposobem dodatkowego wzmocnienia udziałów jest przyznanie im prawa pierwszeństwa, np.: w nabyciu lub objęciu udziałów, do wyrażenia zgody na niektóre czynności spółki, itp.

Warto zasygnalizować istotną okoliczność – zmiany, polegające na uprzywilejowaniu niektórych udziałów w spółce wymagają zgody tych wspólników, których to przyznanie dotyczy (art. 246 § 3 k.s.h.).

Po trzecie, możliwe jest też ustalenie między wspólnikami, że jeden z nich będzie miał przykładowo 3/4 udziałów w kapitale zakładowym a wspólnik mniejszościowy będzie mógł wyznaczać jednego z członków zarządu spółki z o.o., co też będzie swoistym uprzywilejowaniem osobistym mniejszościowego wspólnika.

Po czwarte, można rozważyć odpowiednie podwyższenie kapitału zakładowego spółki, tak aby doszło do zmiany parytetu pomiędzy wspólnikami (np.: 49/51) lub też można wprowadzić mniejszościowego trzeciego, wspólnika, który będzie grał rolę „języczka u wagi” (np.: 49/2/49).

Po piąte, w przypadku braku porozumienia pomiędzy wspólnikami, należy rozważyć dwa warianty rozejścia się wspólników: podział przez wydzielenie spółki (polegający na wyodrębnieniu części majątku z dotychczasowej spółki i przeniesieniu go na inną, istniejącą spółkę) albo w ostateczności na likwidacji spółki.

Foto dzięki uprzejmości Sira Anamwong / freedigitalphotos.net

Nabycie własnych udziałów przez spółkę

Pytanie czy spółka może nabyć własne udziały pojawia się, gdy udziałowiec chce wyjść ze spółki, lecz nie udało mu się znaleźć chętnych chcących nabyć posiadane przez niego w spółce udziały. Czy spółka może nabyć własne udziały?

Zasadą jest, że spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną (art. 200 § 1 k.s.h.). Zakaz ten dotyczy trzech sytuacji: (1) spółka nie może uczestniczyć jako udziałowiec przy podwyższeniu własnego kapitału zakładowego (zakaz obejmowania udziałów), (2) nie może, pod żadnym tytułem (chodzi m.in. o sprzedaż, zamianę, darowiznę, itp.) nabywać własnych udziałów oraz (3) zakaz ten jest rozszerzony na podmioty od spółki zależne, a więc spółka lub spółdzielnia zależna nie może nabywać udziałów swojej spółki dominującej (definicja spółki dominującej zawarta jest w art. 4 § 1 pkt 4 k.s.h.).

Złamanie zakazu nabycia własnych udziałów przez spółkę wiąże się z sankcją karną, zapisaną w art. 588 k.s.h. (Kto, będąc członkiem zarządu albo likwidatorem, dopuszcza do nabycia przez spółkę handlową własnych udziałów lub akcji albo do brania ich w zastaw – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 6 miesięcy.).

Istnieją jednakże wyjątki od zakazu nabywania własnych udziałów (akcji) przez spółkę; są one zawarte w art. 200 i 362 k.s.h. oraz art. 515 i 541 § 5 k.s.h. Dwa ważniejsze wyjątki to możliwość nabycia przez spółkę udziałów własnych w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika oraz w celu umorzenia udziałów. Zajmijmy się tym ostatnim wyjątkiem, tj. nabycia udziałów własnych w celu ich umorzenia.

Jeśli umowa spółki zezwala na dobrowolne umorzenie udziałów to wystarczy, aby zostało zwołane zgromadzenie wspólników, na którym zostanie podjęta uchwała zezwalająca zarządowi na nabycie udziałów własnych spółki celem ich umorzenia. Decyzja o zwołaniu zgromadzenia wspólników w celu umożliwienia wspólnikowi dobrowolnego wyjścia ze spółki jest uznawana za czynność nieprzekraczającą zwykłych czynności spółki, a więc każdy członek zarządu, bez uprzedniej uchwały zarządu, może zarządzić zwołanie zgromadzenia wspólników dotyczącego nabycia udziałów własnych spółki (z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 1990 roku, IV CR 160/90, wydanego jeszcze na podstawie poprzednio obowiązującego kodeksu handlowego: Stosownie bowiem do art. 226 § 1 k.h., zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd. Prawo zwołania zgromadzenia wspólników dotyczy wewnętrznej działalności spółki i w związku z tym, skoro zarząd strony pozwanej był wieloosobowy, o prawie tym rozstrzyga – jak w literaturze przedmiotu przyjęto – przepis art. 201 k.h. Stosownie zatem do art. 201 § 1 i 5 k.h. uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów obecnych, albowiem umowa pozwanej Spółki nie stanowi inaczej. Jeżeli przyjąć, że posiedzenie zarządu Spółki, odbyte dnia 23 marca 1989 r., było prawidłowo zwołane i w posiedzeniu tym uczestniczył tylko jeden jego członek (prezes Bolesław Ł., bo drugi – Józef N. – pozbawiony był przymiotu członka, wymienionym wyrokiem sądu), to uchwały podjęte na tym posiedzeniu zapadły głosami “wszystkich” obecnych. Istnieją podstawy do przyjęcia, że zwołanie zgromadzenia wspólników jest sprawą nie przekraczającą zwykłych czynności spółki w rozumieniu art. 201 § l i 3 k.h. i w związku z tym każdy członek zarządu (a więc i prezes Ł.) miał prawo zwołać zgromadzenie wspólników.).

Sposobem sfinansowania umorzenia udziałów własnych może być obniżenie kapitału zakładowego lub też źródłem umorzenia udziałów może być czysty zysk z danego roku oraz zyski z lat ubiegłych. Na podstawie przegłosowanej uchwały zgromadzenia wspólników zezwalającej zarządowi na przeprowadzenie nabycia udziałów własnych celem ich umorzenia, zarząd zawiera z udziałowcem umowę sprzedaży udziałów (forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi). Po nabyciu udziałów własnych musi odbyć się następne zgromadzenie wspólników, na którym dochodzi do podjęcia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego (jeśli umorzenie ma być dokonane właśnie w ten sposób) lub też umorzeniu udziałów z czystego zysku (zysków lat poprzednich). Pozostaje jedynie zarejestrowanie dokonanych zmian własnościowych w spółce w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Foto dzięki uprzejmości Stoonn / freedigitalphotos.net