Zakładanie spółek

Wspólnik odpowiada dopiero po bezskutecznej egzekucji

Przepisy kodeksu spółek handlowych wprowadzają zasadę, że wspólnik spółki jawnej może odpowiadać za zobowiązania spółki jawnej, ale dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki jawnej okaże się bezskuteczna (art. 31 § 1 k.s.h.). Praktyczny wniosek jest więc taki, że wierzyciel musi, przed rozpoczęciem egzekucji przeciwko wspólnikowi spółki jawnej, podjąć próbę egzekucji z majątku spółki jawnej. Dopiero po stwierdzeniu, że egzekucja wobec spółki jawnej jest niemożliwa (co oznacza, że postępowanie egzekucyjne wobec konkretnego składnika majątku spółki jawnej okazało się bezskuteczne), wierzyciel może skierować egzekucję do majątku osobistego wspólników. Co więcej, zgodnie z art. 31 § 2 k.s.h., wierzyciel nie musi czekać ze złożeniem pozwu do potwierdzenia bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce jawnej; przepisy kodeksu spółek handlowych umożliwiają wierzycielowi złożenie pozwu przeciwko wspólnikowi wcześniej wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenie roszczenia (zobacz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 maja 2017 r., sygn.. akt V ACa 663/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 października 2019 r., sygn.. akt III AUa 806/18).

Spółka jawna nie odpowiada za wspólników

Spółka jawna zaś nie odpowiada za zobowiązania wspólników. Warto pamiętać, że odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej dotyczy zobowiązań handlowych, cywilnych (tzw. prywatnoprawnych) i podatków (tzw. publicznoprawnych).

Co oznacza odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki

Odpowiedzialność osobista wspólnika za zobowiązania spółki jawnej oznacza, że wspólnik będzie odpowiadał całym swoim osobistym majątkiem, bez ograniczeń. Odpowiedzialność ta będzie obejmować majątek odrębny wspólnika jak i majątek wspólny (jeśli wspólnik ma małżonka i majątkową wspólność małżeńską). W takiej sytuacji istotne jest ustalenie przez wierzyciela czy wierzytelność stwierdzona wyrokiem zapadłym przeciwko spółce jawnej powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika, gdyż brak takiej zgody oznacza, że egzekucja z majątku wspólnika będzie ograniczona do majątku osobistego i nie będzie mogła być rozciągnięta na majątek zaliczany do małżeńskiej wspólnoty majątkowej (art. 787 k.p.c.). W takim więc przypadku będzie można zająć majątek osobisty, wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności zarobkowej, opłaty licencyjne, itp. Powyższa sytuacja zmusza kontrahentów spółek jawnych (a także innych spółek osobowych) W praktyce oznacza to konieczność weryfikowania stanu cywilnego wspólników spółki jawnej przez kontrahentów i w odpowiednich przypadkach żądania wyrażenia zgody przez współmałżonka na odpowiednią czynność prawną zawieraną ze spółką jawną w celu zapewnienia kontrahentowi odpowiedniego poziomu zabezpieczenia się przed niewypłacalnością spółki jawnej.

Wcześniejsze czynności przeciwko wspólnikowi

Warto dodać, że, zgodnie z art. 778(1) k.p.c., po otrzymaniu prawomocnego wyroku przeciwko spółce jawnej, wierzyciel może zażądać nadania przez sąd klauzuli wykonalności także przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność całym majątkiem bez ograniczenia za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, lub gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. Co więcej, nawet wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie uniemożliwia nadania na wyroku klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej.

Ukryta dywidenda – co to jest?

Dywidendą jest wypłata zysku spółki z o.o. na rzecz jej udziałowców. Dywidenda nie stanowi kosztu uzyskania przychodów dla spółki; dywidenda zasadniczo jest opodatkowana 19% podatkiem dochodowym (np.: możliwe jest zwolnienie z CIT, gdy udziałowiec posiada co najmniej 10% udziałów przez ponad 2 lata).

Przepisy podatkowe obowiązujące od 2022 roku wprowadzają nowe pojęcie – ukrytej dywidendy. Pojęcie to związane jest z nowymi regulacjami, które w założeniu mają przeciwdziałać wypłacaniu wspólnikom lub podmiotom powiązanym zysków spółki w inny sposób niż w postaci dywidend. Warto tutaj zwrócić uwagę, że w kręgu zainteresowania nowych przepisów są nie tylko udziałowcy, ale też podmioty powiązane ze spółką (np.: spółki z grupy kapitałowej).

Na polskim rynku istnieje wiele przykładów zastosowania „ukrytych dywidend”: (1) zwrot wydatków udziałowcowi przez spółkę, (2) nieodpłatne korzystanie przez udziałowca z majątku spółki (np.: samochody, mieszkania, itp.), (3) spłacenie długu udziałowca lub umorzenie pożyczki udzielonej udziałowcowi, (4) udzielenie udziałowcowi pożyczki bez oprocentowania lub ze znacząco niższym oprocentowaniem, (5) wyremontowanie lub zakup nieruchomości dla udziałowca, (6) płatności dokonywane przez spółkę na rzecz członków rodziny udziałowca, (7) wynajmowanie spółce nieruchomości udziałowca, po znacznie wyższym czynszu niż rynkowy, (8) udzielenie przez udziałowca spółce licencji na znak towarowy, który nie ma rozpoznawalnej wartości rynkowej, itd., itp..

Nowe przepisy podatkowe mają przeciwdziałać tym przykładom ukrytej dywidendy, które polegają na sztucznym zmniejszeniu dochodu do opodatkowania spółki.

Konsekwencje podatkowe ukrytej dywidendy dla spółki

W przypadku wypłaty ukrytej dywidendy spółka nie będzie miała możliwości rozpoznania kosztów uzyskania przychodów; dotyczy to ukrytej dywidendy, która charakteryzuje się takimi cechami (art. 16 ust. 1d ustawy o CIT):

– wysokość tych kosztów lub termin ich poniesienia w jakikolwiek sposób są uzależnione od osiągnięcia zysku przez spółkę lub wysokością tego zysku, lub

– racjonalnie działająca spółka nie poniosłaby takich kosztów lub mogłaby ponieść niższe koszty w przypadku wykonania takiego świadczenia przez niepowiązany podmiot, lub

– koszty te obejmują wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność lub współwłasność wspólnika lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem przed utworzeniem spółki.

Przy spełnieniu choćby jednego z powyższych warunków wypłacane świadczenie ma być zakwalifikowane jako ukryta dywidenda a jego wartość nie będzie kosztem uzyskania przychodu dla spółki.

Jest oczywiście wyjątek od tej zasady. A mianowicie, w przypadku gdy kwota „ukrytej dywidendy” jest mniejsza niż kwota zysku brutto w rozumieniu przepisów o rachunkowości to świadczenia udziałowców lub podmiotów powiązanych mogą stanowić koszt uzyskania przychodu dla spółki. Wyłączenie to jednak nie dotyczy sytuacji uzależnienia kosztu od osiągnięcia zysku przez spółkę (art. 16 ust. 1e ustawy o CIT). Niezależnie od powyższego warto pamiętać, że kosztami uzyskania przychodu są wyłącznie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów a transakcje z podmiotami powiązanymi są też szczegółowo weryfikowane według dotychczas obowiązujących przepisów regulujących ceny transferowe.

Praktyczne problemy nowych przepisów dotyczących ukrytej dywidendy

Nowe przepisy będą z pewnością komplikowały działalność podmiotów, które rozpoczęły działalność gospodarczą, gdyż często na etapie początkowym udziałowcy są aktywnie zaangażowani w rozwijanie działalności (udostępnienie siedziby spółce, itp.). Podobnie będzie z podmiotami, które będą przechodzić trudności finansowe – każda transakcja z udziałowcem będzie mogła być zakwestionowana ze względu na zarzut stosowania „ukrytej dywidendy”, gdyż wyłączenie tych regulacji nie będzie możliwe ze względu na niekorzystną proporcję kwoty „ukrytej dywidendy” do kwoty zysku brutto.

Z pewnością też nowo wprowadzane przepisy są niekorzystne dla podmiotów działających w grupach kapitałowych. Można sobie wyobrazić przykład transakcji, w której dla jednej strony organ podatkowy podwyższa wartość rynkową świadczenia według przepisów o cenach transferowych, uważając, że cena jest „poniżej rynku” a u drugiej strony zakwestionuje wartość świadczenia jako koszt uzyskania przychodów z powodu uzależnienia świadczenia od osiąganego przez spółkę zysku.

Proponowane zmiany w przepisach tzw. „Polskiego Ładu” zmienią na niekorzyść zasady opodatkowania i oskładkowania wynagrodzeń osób zasiadających we władzach spółek z o.o.. Dotychczas osoby otrzymujące wynagrodzenie z tytułu powołania do pełnienia funkcji członka zarządu nie było objęte oskładkowaniem na rzecz ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Proponowana zmiana w „Polskim Ładzie” wprowadza objęcie oskładkowaniem wynagrodzeń osób powołanych do zarządów spółek z o.o. w nowo dodanym art. 66 w ust. 1 po pkt 35a ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Co więcej, propozycje zawarte w „Polskim Ładzie” wyłączają możliwość obniżenia podatku dochodowego od osób fizycznych o cześć zapłaconej składki zdrowotnej. Zgłaszającym do ubezpieczenia oraz płatnikiem składek od wynagrodzeń członków zarządu będzie spółka z o.o.. Warto też pamiętać, że członkowie zarządu pełniący funkcje bez wynagrodzenia nie będą objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym (brak podstawy do wyliczenia składki zdrowotnej).

Nowe obciążenie – 9% składka zdrowotna

Składka zdrowotna ma w 2022 roku nadal wynosić 9% podstawy wymiaru składki. (podstawą jest przychód brutto minus składki na ubezpieczenie społeczne). Objęcie składką zdrowotną wynagrodzenia członków zarządu wraz z likwidacją możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku dochodowego oznacza wzrost obciążenia publicznoprawnego takiego wynagrodzenia o 9%.

Ulga dla pracowników nie dotyczy członków zarządu

Wskazane podwyższenie obciążenia o 9% nie zniweluje wprowadzenie tzw. ulgi dla pracowników (zwanej także ulgą dla klasy średniej), ponieważ ta ulga nie dotyczy przychodów zleceniobiorców, osób świadczących usługi na podstawie kontraktów menedżerskich czy członków zarządu działających na podstawie powołania.

Podwyższenie progów podatkowych

Dobrą wiadomością jest propozycja podwyższenia progów podatkowych przy progresywnym opodatkowaniu wynagrodzenia członków zarządu działających na podstawie powołania. Zastosowanie wyższej – 32% stawki podatku dochodowego nastąpi po przekroczeniu kwoty 120.000 złotych (dotychczas jest to 85.528 zł). W trakcie roku podatkowego, tak jak dotychczas, od wynagrodzenia członka zarządu będzie pobierana zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 17%.

Członkowie zarządu nierezydenci

Dla członków zarządu będących nierezydentami podatkowymi w Polsce wciąż możliwa będzie do zastosowania 20% ryczałtowa stawka podatku dochodowego (a więc w praktyce łączne obciążenie wynosić będzie 20% podatku i 9% składki zdrowotnej, pod warunkiem, że dany nierezydent będzie podlegał pod polskie przepisy w zakresie ubezpieczeń społecznych; zwolnione więc osoby podlegające systemowi ubezpieczeń społecznych z krajów UE/EOG lub w kraju, z którym Polska zawarła umowę dotyczącą zabezpieczenia społecznego).

Podwyższenie kwoty wolnej od podatku

W Polskim Ładzie proponowane jest też podwyższenie kwoty wolnej od podatku dochodowego z obecnych 8.000 zł do 30.000 zł. Z symulacji podatkowych wynika więc, że zwolniona kwota wyniesie miesięcznie 2.500 zł (będzie ona jednak objęta składką zdrowotną w wysokości 9% podstawy).

Kapitałem zakładowym nazywamy obligatoryjne wkłady wnoszone przez wspólników, które mogą mieć formę pieniężną lub niepieniężną (aport). Wysokość kapitału zakładowego powinna zostać szczegółowo określona w umowie spółki, a w sytuacji aportu umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów. Trzeba również pamiętać, iż przy spółce, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy na pokrycie kapitału zakładowego wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne.

Minimalna kapitału zakładowego spółki z o.o.

Wartość minimalna kapitału zakładowego spółki z o.o. wynosi 5.000 zł (art. 154 kodeksu spółek handlowych) a wartość nominalna jednego udziału nie może wynieść mniej niż 50 złotych. Chcąc sprawdzić, jaki kapitał zakładowy ma dana spółka możemy to zrobić w KRS – Krajowym Rejestrze Sądowym w Rejestrze Przedsiębiorców, w szczególności na stronie https://ekrs.ms.gov.pl/web/wyszukiwarka-krs/strona-glowna/ wpisując numer KRS danej spółki i przechodząc do pełnego lub aktualnego wydruku informacji. Wartość kapitału zakładowego wskazana jest w rubryce nr 8.

Czy można korzystać z kapitału zakładowego sp. z o.o.?

Kapitał zakładowy pełni funkcje korporacyjną, gospodarczą i gwarancyjną, będącą zapewnieniem bezpieczeństwa obrotu jak i bezpieczeństwa wierzycieli, natomiast nie powoduje to „zamrożenia” kapitału zakładowego. W praktyce oznacza to, iż kapitał może być wykorzystywany przez spółkę, ponieważ stanowi jej majątek, którym może rozporządzać. Wysoki kapitał zakładowy wydaje się być gwarancją wyższej wiarygodności i wypłacalności danej spółki. Jednakże warto zdawać sobie sprawę z tego, często nie jest tak w praktyce. Wysokość kapitału zakładowego często nie ma wpływu na wypłacalność spółki właśnie z uwagi na możliwość dysponowania majątkiem spółki przez zarząd. W praktyce możliwa jest sytuacja, w której to spółka nie ma żadnych aktywów a kapitał zakładowy nominalnie wynosi 500.000 zł. Właściwie w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością tylko na samym początku jej istnienia wartość aktywów będzie równać wartości kapitału zakładowego.

Zamiany w kapitale zakładowym

Zasadą jest stałość nominalnej wartości kapitału zakładowego, a więc kapitał, który raz został w spółce ustalony może ulec zmianie jedynie w trybie podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego polega na utworzeniu nowych udziałów o nowej wartości nominalnej bądź też na podwyższeniu wartości nominalnej dotychczasowych udziałów. Co do zasady podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić w trybie zmiany umowy spółki. Samo podwyższenie kapitału zakładowego jest skuteczne w chwili wpisania podwyższonego kapitału zakładowego w KRS. Natomiast, obniżenie kapitału zakładowego spółki polega na umorzeniu udziału lub zmniejszeniu jego wartości nominalnej. Co do zasady, obniżenie kapitału zakładowego wymaga uchwały zgromadzenia wspólników.

czym jest spółka z o.o. non profit?

Spółka z o.o. non profit jest przeznaczona do prowadzenia istotnego społecznie celu. Dla takiej spółki nie jest istotna maksymalizacja zysku, lecz prowadzenie działalności ważnej społecznie. Takimi celami może być działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, z zakresu kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych, dobroczynności, itp. W umowie tego typu spółki powinny zawierać się odpowiednie zapisy wskazujące, że spółka nie prowadzi typowej działalności gospodarczej. Alternatywą dla spółki z o.o. non profit jest stowarzyszenie lub fundacja.

Zakładając spółkę z o.o. można wybrać szybszą ścieżkę rejestracji za pośrednictwem portalu s24, jednak bez możliwości wprowadzenia zapisów typowych dla spółki z o.o. non profit lub też skorzystać z pomocy notariusza, który przygotuje umowę spółki zawierającą odpowiednie zapisy dla podmiotu prowadzącego działalność non profit. Założenie spółki z o.o. za pośrednictwem portalu s24 oznacza, że spółka z o.o. zostanie zarejestrowana w ciągu kilku dni, lecz i tak trzeba będzie zmienić umowę spółki z o.o., aby wpisać konieczne zapisy m.in. stanowiące, że całość zysków będzie przeznaczana na cele statutowe a osiągnięte zyski nie zostaną przeznaczone do podziału pomiędzy członkami zarządu czy udziałowcami. Tak więc, wcześniej czy później wizyta u notariusza będzie nieunikniona.

Co musi być zawarte w umowie spółki?

Po pierwsze, warto zastanowić się, czy już w nazwie spółki nie zasygnalizować, że spółka działa nie dla zysku. Na rynku funkcjonuje wiele podmiotów mających w nazwie informację „non for profit” bądź „non profit”.

Po drugie, trzeba zwrócić baczną uwagę na dobrze dobrany przedmiot działalności spółki. Przedmiot działalności musi odzwierciedlać to czym spółka będzie się zajmować. W działalności spółek z o.o. non profit często za przeważającą działalność jest wskazywana – działalność pozostałych organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana) i najczęściej to ten kod wpisywany jest jako wiodący (PKD 94.99.Z). W praktyce zaś może to nie być prawidłowy kod.

Po trzecie, sama umowa spółki z o.o. non profit musi zawierać kilka istotnych zapisów odróżniających ją od zwykłej spółki z o.o. Umowa spółki z o.o. non profit musi określać cel, dla jakiego ta spółka została powołana. Oczywiście będzie to inny niż „zarobkowy” cel spółki. W umowie musi też być zawarty zakaz dzielenia wypracowanego zysku pomiędzy wspólników, członków zarządu, pracowników, radę nadzorczą czy komisję rewizyjną (zgodnie z art. 191 § 2 k.s.h.). Umowa spółki z o.o. non profit musi też zawierać obowiązek przeznaczania zysku na wskazany w przedmiocie działalności spółki cel społeczny.

Przed założeniem spółki z o.o. non profit warto się skonsultować ze specjalistą

Warto przed zdecydowaniem się na założenie spółki z o.o. non profit spotkać się z adwokatem, radcą prawnym lub doradcą podatkowym, aby omówić możliwe i optymalne formy prowadzenia działalności „non for profit”, gdyż spółka z o.o. non profit będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, co będzie oznaczać podwójne ekonomiczne opodatkowanie, konieczne jest prowadzenie pełnej księgowości, wspólnicy nie mogą się dzielić zyskiem a członkowie zarządu subsydiarnie odpowiadają za zaległe zobowiązania spółki.