zakładanie spółki Archives - Strona 6 z 8

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową

Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową, czyli w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną. Kiedy warto zastanowić się nad tą możliwością?

Po pierwsze, warto przekształcić prowadzoną jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę kapitałową, gdy prowadzona przez osobę fizyczną firma na tyle się rozwinęła, iż prowadzone przedsięwzięcie może, w przypadku kłopotów finansowych, zagrozić egzystencji materialnej przedsiębiorcy. Należy pamiętać, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą odpowiada całym swoim teraźniejszym i przyszłym majątkiem za powstałe w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej długi.

Po przekształceniu się w spółkę kapitałową (np.: sp. z o.o.) przedsiębiorca ogranicza swą odpowiedzialność majątkiem osobistym za zobowiązania związane z działalnością gospodarczą. Za powstałe po przekształceniu długi wyłącznie spółka będzie odpowiadać własnym majątkiem a za długi powstałe przed przekształceniem spółka będzie odpowiadać solidarnie z osobą fizyczną – przedsiębiorcą. Zgodnie z przepisami solidarna odpowiedzialność spółki i przedsiębiorcy za długi powstałe przed przekształceniem trwa trzy lata od dnia przekształcenia.

Pod drugie, przekształcenie prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową jest polecane tym przedsiębiorcom, którzy uzyskali istotne dla prowadzenia swojej działalności decyzje administracyjne (np.: koncesje, licencje, zezwolenia, itp.) i ze względu na ich szczególny charakter nie jest możliwe (lub jest znacznie utrudnione) przeniesienie tych decyzji administracyjnych na inny istniejący podmiot (np.: nowoutworzoną spółkę z o.o.).

Po trzecie, przekształcenie prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową oznacza, że mamy do czynienia z tym samym podmiotem, który kontynuuje działalność jednoosobowej firmy osoby fizycznej. Przepisy prawne uznają, że przekształcenie prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową jest ogólną sukcesją praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego, prawa administracyjnego oraz prawa podatkowego, a więc wszystkie przywileje, decyzje i ulgi przechodzą z mocy prawa na nowy podmiot.

Jednym z poważniejszych minusów jest jednak to, iż proces przekształcenia prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową jest czasochłonny. Przekształcenie wymaga też przygotowania szeregu dokumentów (plan przekształcenia w formie aktu notarialnego – art. 584(6) k.s.h., wycena składników majątku przedsiębiorcy przekształcanego, przygotowanie sprawozdania finansowego, itp.) oraz czynności (np.: zweryfikowanie planu przekształcenia przez wyznaczonego przez sąd rejestrowy biegłego rewidenta). Dla tych przedsiębiorców, którzy nie muszą się decydować na przekształcenie aby uniknąć długotrwałej procedury przenoszenia koncesji, pozwoleń i zezwoleń na nowy podmiot aport przedsiębiorstwa będzie wciąż atrakcyjną alternatywą w stosunku do opcji przekształcenia.

Innym negatywnym aspektem przekształcenia jest to, iż spółka z o.o. jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i może dochodzić do ekonomicznego podwójnego opodatkowania podatkiem dochodowym (raz – na etapie opodatkowania zysków spółki kapitałowej i drugi raz na poziomie wypłaty dywidendy udziałowcom spółki kapitałowej). Niemniej jednak przekształcenie prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową jest dobrym wstępem do dalszych czynności prowadzących do optymalizacji prowadzonej działalności gospodarczej.

foto dzięki uprzejmości amenic181 / freedigitalphotos.net

Czy skazany może założyć spółkę z o.o.?

Wydaje się na pierwszy rzut oka, że odpowiedź na pytanie – czy skazany może założyć spółkę z o.o. powinna być przecząca. Ale jaka naprawdę jest odpowiedź na to pytanie?

Przepisy kodeksu spółek handlowych (art. 18 k.s.h.) uniemożliwiają osobom skazanym za określone, szczegółowo wymienione przestępstwa, zasiadanie w zarządzie lub radzie nadzorczej spółek z o.o. (oraz spółek akcyjnych). Nie ma przy tym znaczenia, czy wyrok jest w zawieszeniu, czy też nie. Natomiast ma znaczenie czy skazanie nastąpiło w wyroku polskiego sądu karnego czy też sądu karnego innego państwa. Zgodnie z komentarzami, istotne jest wyłącznie skazanie przez polski sąd karny.

Zakaz pełnienia funkcji członka zarządu albo członka rady nadzorczej dotyczy przestępstw określonych w kodeksie karnym: przeciwko ochronie informacji (art. 265-296 k.k.), przeciwko wiarygodności dokumentów (art. 270-277 k.k.), przeciwko mieniu (art. 278-295 k.k.), przeciwko obrotowi gospodarczemu (art. 296-309 k.k.), przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi (art. 310-316 k.k.), a także przestępstw określonych w kodeksie spółek handlowych: dokonanych przez ogłoszenie danych nieprawdziwych albo przedstawienie takich danych organom spółki, władzom państwowym lub rewidentom (art. 587 k.s.h.), dokonanych przez wystawienie fałszywych zaświadczeń o złożeniu akcji uprawniającej do głosowania czy użyczanie innemu akcji nieuprawniającej go do głosowania (art. 590 k.s.h.), dokonanych przy głosowaniu na walnym zgromadzeniu lub wykonywaniu praw mniejszości (art. 591 k.s.h.). Przy rejestracji spółki z o.o. warto dołączyć do dokumentów oświadczenie członków zarządu o tym, że nie zostali skazani za wyżej wymienione przestępstwa – oświadczenie członka zarządu.

Przepisy kodeksu spółek handlowych nie regulują jednak sytuacji, gdy skazany chce założyć spółkę z o.o. i zostać wyłącznie udziałowcem tej spółki. Należy więc uznać, że prawomocne skazanie nie jest negatywną przesłanką do posiadania udziałów (akcji) w spółkach kapitałowych lub do zakładania nowych spółek. Na marginesie można wskazać, że sąd karny może zakazać skazanemu prowadzenia konkretnego rodzaju działalności gospodarczej, jeżeli działalność taka zagrażałaby “istotnym dobrom chronionym prawem” (art. 39 pkt. 2 k.k. w zw. z art. 41 § 2 k.k.). Taki zakaz może zostać orzeczony na maksymalnie 15 lat, a w pewnych sytuacjach nawet dożywotnio. Jednakże ten zakaz nie może dotyczyć obejmowania lub nabywania udziałów w spółkach z o.o. Na koniec należy przywołać stanowisko Sądu Najwyższego: „Zakaz wskazany w art. 41 § 2 k.k. nie może oznaczać całkowitego wyłączenia aktywności gospodarczej osoby, wobec której jest on orzekany.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 r., sygn. akt III KK 169/11).

foto dzięki uprzejmości Grant Cochrane / freedigitalphotos.net

Zawarcie umowy spółki z o.o.

Zasadniczo umowa spółki z o.o. jest zawierana w formie aktu notarialnego. Zawarcie umowy spółki z o.o. następuje u notariusza, który w obecności wszystkich wspólników spółki z o.o. odczytuje treść umowy spółki. Po odczytaniu umowy spółki z o.o. wszyscy udziałowcy nowozakładanej spółki podpisują się pod umową. Spółkę z o.o. może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź też jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna, partnerska). Założycielem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o.

Możliwe jest też obecnie zawarcie umowy spółki z o.o. bez obecności notariusza – dotyczy to wyłącznie spółek zawieranych przy wykorzystaniu wzorca umowy, udostępnianego w systemie teleinformatycznym (tzw. S24). Jest to jedyny wyjątek od konieczności zawarcia umowy spółki z o.o. w formie aktu notarialnego.

Należy pamiętać, że umowy spółki z o.o. nie można zawrzeć w formie ustnej, pisemnej albo za pomocą poczty elektronicznej. Zawarcie umowy spółki z o.o. możliwe jest albo w formie aktu notarialnego (art. 157 § 2 k.s.h.) albo też przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z o.o., udostępnianego w systemie teleinformatycznym (art. 157¹ k.s.h.). Umowa zawarta w innej formie jest prawnie nieważna.

Spółka z o.o. może zostać założona przez jedną osobę fizyczną lub prawną. W takim przypadku będzie to jednostronne oświadczenie o założeniu spółki z o.o. (tzw. akt założycielski). Akt założycielski spółki z o.o. to po prostu umowa spółki, tyle że zawarta przez udziałowca posiadającego 100% udziałów (art. 4 § 2 k.s.h.). Akt założycielski musi być sporządzony w formie aktu notarialnego albo przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z o.o. z systemu teleinformatycznego. Treść aktu założycielskiego niczym nie różni się od umowy spółki z o.o. prócz tego, że udziały w kapitale zakładowym obejmuje jedna osoba i to ona wnosi z tego tytułu wkłady. W tym samym akcie jedyny wspólnik może również zadecydować o obsadzie zarządu spółki (lub rady nadzorczej, która następnie wybierze zarząd).

Na marginesie warto wspomnieć, że osobę fizyczną, będącą jedynym wspólnikiem spółki z o.o., uznaje się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Taki wspólnik podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu. Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest zobowiązany samodzielnie do opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, tj. po zawarciu w formie notarialnej umowy spółki a przed rejestracją w sądzie rejestrowym, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości, ruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jednakże, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie może też utworzyć spółki z o.o. spółka cywilna, albowiem nie posiada ona zdolności prawnej.

foto dzięki uprzejmości stockimages / freedigitalphotos.net

Spółka z o.o. a spółka komandytowa – opodatkowanie wspólników

“Podwójne ekonomiczne” opodatkowanie wspólników spółki z o.o.

Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, posiadającą osobowość prawną. Dochody spółki z o.o., jako osoby prawnej, podlegają opodatkowaniu wg stawki 19% CIT.

Niezależnie jednak od opodatkowania dochodu spółki z o.o. podatkiem dochodowym, wypłacana dywidenda z tej spółki będzie z zasady opodatkowana podatkiem dochodowym na poziomie wspólników, także stawką 19% CIT lub PIT.

Trzeba pamiętać, że powyższy obowiązek podatkowy dotyczący wspólników jest modyfikowany w stosunku do udziałowców będących podmiotami zagranicznymi (nie posiadającymi na terytorium Polski miejsca zamieszkania lub siedziby). W takim przypadku należy uwzględnić przepisy ustawy o podatku dochodowym, który w określonych przypadkach zwalnia z podatku wypłacaną dywidendę osobie zagranicznej pochodzącej z UE (art. 22 ust. 4 ustawy o CIT). Także trzeba mieć na uwadze przepisy właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska. Zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku dochodowego jest jednak możliwe pod warunkiem udokumentowania, dla celów podatkowych, miejsca zamieszkania (siedziby) podatnika, uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

Rozliczenie podatku dochodowego przez wspólników spółki komandytowej

Spółka komandytowa jest osobową spółką handlową, która nie posiada osobowości prawnej. A więc nie jest podatnikiem podatku dochodowego (w przeciwieństwie do spółki z o.o., o czym wspominałem powyżej). Nie powstaje więc opodatkowanie dochodów spółki na poziomie spółki; dochód ten zostanie opodatkowany jedynie na poziomie wspólników spółki komandytowej.

Przychód z udziału w zysku w spółce komandytowej określa się odrębnie u każdego wspólnika tej spółki zgodnie z prawem danego wspólnika do udziału w zysku. Najczęściej wielkość udziałów wspólników jest precyzyjnie opisana w umowie spółki komandytowej, ale gdy umowa spółki nie reguluje tej kwestii, to przyjmuje się, że prawa poszczególnych wspólników do udziału w zysku są równe. Ponieważ spółka komandytowa ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe, to na ich podstawie należy ustalić – proporcjonalnie do prawa do udziału wspólnika w zysku tej spółki – kwotę przychodów podatkowych oraz kosztów uzyskania tych przychodów. Od kwoty uzyskanego dochodu każdy ze wspólników spółki komandytowej ma obowiązek samodzielnie opłacać w trakcie roku zaliczki na podatek dochodowy, a po zakończeniu roku, podatek dochodowy wynikający z rocznego zeznania podatkowego.

Osoby fizyczne będące wspólnikami spółki komandytowej mogą dokonać wyboru, czy będą płacić podatek dochodowy obliczany według skali podatkowej (18%, 32%), czy też 19% podatek liniowy. Wybór metody opodatkowania będzie zależeć od tego jak wysoki jest prognozowany dochód z udziału w zyskach osoby fizycznej.

Na marginesie należy zaznaczyć, że dochód zagranicznego wspólnika w polskiej spółce komandytowej, będzie opodatkowany w Polsce zgodnie z przepisami ustawy o PIT lub ustawy o CIT.

Na marginesie przypomnę, że jedną z „prawnych” zalet spółki komandytowej jest to, iż w tej spółce istnieją dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i komandytariusze. Komplementariusze spółki komandytowej odpowiadają wobec wierzycieli spółki całym swoim majątkiem („nieograniczona odpowiedzialność majątkowa”). Komandytariusze zaś za zobowiązania spółki komandytowej odpowiadają wyłącznie do wysokości wniesionego wkładu („ograniczona odpowiedzialność majątkowa”). Jeśli więc komandytariusz wniesie do spółki komandytowej umówiony wkład (np.: 1.000 zł) to w przypadku kłopotów finansowych spółki komandytowej jedynym jego ryzykiem jest możliwość utraty tej kwoty. Natomiast komplementariusz odpowiada całym osobistym majątkiem za nieuregulowane przez spółkę długi.

foto dzięki uprzejmości ddpavumba / freedigitalphotos.net

Powołanie członka zarządu

Do zarządu spółki z o.o. członek zarządu jest powoływany uchwałą wspólników spółki z o.o., chyba że umowa spółki stanowi inaczej (czasem uprawnienie do powołania członka zarządu, zgodnie z umową spółki z o.o., przyznawane jest radzie nadzorczej, komisji rewizyjnej lub osobie trzeciej – np.: inwestorowi). Powołanie członka zarządu następuje na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników, która podejmowana jest bezwzględną większością głosów oddanych a głosowanie nad wyborem proponowanego kandydata na członka zarządu musi się odbyć w trybie tajnym (zgodnie z art. 247 k.s.h.).

Należy pamiętać, że na członka zarządu może być powołana wyłącznie osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (osoba pełnoletnia). Przepisy kodeksu handlowego zawierają też warunek, iż osoba powoływana na członka zarządu nie może być prawomocnie skazana za określone w przepisach prawa handlowego i karnego przestępstwa, takie jak m.in. podrobienie dokumentów, kradzież, oszustwo, działanie na szkodę osoby prawnej lub wierzyciela, łapownictwo.

W trakcie wyboru kandydata należy więc uzyskać od niego oświadczenie stwierdzające, że zamierza kandydować jako członek zarządu oraz potwierdzające, iż nie został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 kodeksu spółek handlowych oraz dołączyć zgodę kandydata na członka zarządu na powołanie go do zarządu (art. 19a ust. 5 ustawy o KRS).

Nowy członek zarządu powinien zostać zgłoszony do rejestru w ciągu 7 dni od podjęcia uchwały o jego powołaniu. Wpis do rejestru przedsiębiorców o nowym członku zarządu ma charakter wyłącznie deklaratoryjny (informujący), a nie konstytutywny. Tak więc osoba wybrana na członka zarządu może pełnić swoją funkcję już od następnego dnia po powołaniu jej na członka zarządu, chyba że w uchwale przewidziany jest inny termin rozpoczęcia urzędowania nowego członka zarządu.

Ponadto trzeba zaznaczyć, iż członkiem zarządu może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone w przepisach kodeksu karnego i niektórych przepisach K.s.h. Na marginesie powstaje pytanie czy wspólnik spółki z o.o. może na zgromadzeniu wspólników głosować za swoją kandydaturą na członka zarządu. Art. 243 § 3 kodeksu spółek handlowych stanowi, że „członek zarządu i pracownik spółki nie mogą być pełnomocnikami na zgromadzeniu wspólników”. W mojej ocenie wyżej zacytowany przepis nie zakazuje wspólnikowi osobistego głosowania nad swoją kandydaturą. W tej sytuacji wspólnik będzie działał w swoim imieniu, a nie jako pełnomocnik.

Jeżeli członek zarządu wykonuje swoją funkcję odpłatnie oraz wyłącznie na podstawie aktu powołania go na to stanowisko, to jego wynagrodzenie rozpoznawane jest na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Warto też pamiętać, iż gdy wynagrodzenie członka zarządu jest ustalone tylko w uchwale zgromadzenia wspólników (a nie np.: w umowie o pracę lub kontrakcie menedżerskim) to wobec takiego wynagrodzenia nie powstaje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Członek zarządu może wykonywać swoje obowiązki, oprócz uchwały zgromadzenia wspólników, także na podstawie umowy o pracę albo umowy zlecenia bądź kontraktu menedżerskiego. Z dodatkowymi podstawami prawnymi będą się wiązać inne konsekwencje podatkowe oraz dodatkowe obowiązki wynikające z przepisów regulujących ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Należy pamiętać, że wystarczającą podstawą do powołania członka zarządu oraz określenia jego wynagrodzenia może być sama uchwała zgromadzenia wspólników. Inaczej mówiąc, członek zarządu, aby otrzymywać wynagrodzenie za pełnienie swojej funkcji, nie musi być dodatkowo zatrudniony na podstawie umowy o pracę czy umowy zlecenia.

foto dzięki uprzejmości stockimages / freedigitalphotos.net

Odpowiedzialność członków zarządu

Podstawową zaletą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dla osób zakładających taką spółkę, są zasady odpowiedzialności za długi tej spółki. Udziałowiec zakładający spółkę z o.o. odpowiada majątkowo wyłącznie do wysokości wniesionych do spółki z o.o. wkładów. Ponieważ minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 5.000 zł to można powiedzieć, że nie jest to zbyt dotkliwa odpowiedzialność finansowa. Co do udziałowców, jest co prawda kilka wyjątków rozszerzających odpowiedzialność wspólnika w spółce z o.o. ponad wniesioną na kapitał zakładowy wartość (np.: art. 175 k.s.h. lub art. 116 par. 3 Ordynacji podatkowej), ale o tym napiszę innym razem.

Zasada ograniczonej odpowiedzialności udziałowca nie dotyczy innej istotnej w działalności spółki z o.o. osoby – członka zarządu. Jednakże, odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, w tym za zobowiązania podatkowe, jest odpowiedzialnością posiłkową i wchodzi w grę dopiero w sytuacji, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna.

W niniejszym poście opiszę zasady odpowiedzialności członków zarządu, przedstawiając je w dwóch aspektach – prawno-handlowym oraz podatkowym.

Zakres odpowiedzialności – za co członek zarządu odpowie ?

Kodeks spółek handlowych

Na gruncie kodeksu spółek handlowych odpowiedzialność członków zarządu spółki obejmuje wszystkie zobowiązania spółki, których podstawa istnieje w czasie, gdy sprawują oni funkcję członka zarządu, w tym również zobowiązania jeszcze niewymagalne. Przykładowo jeżeli umowa najmu została zawarta w czasie sprawowania przez członka zarządu spółki tej funkcji, to podstawa zobowiązania do zapłaty czynszu powstaje w tym czasie. Zatem istnieje ona w czasie, gdy członek zarządu sprawował tę funkcję, co wiązać się będzie z jego odpowiedzialnością z tytułu niezapłaconego czynszu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, sygn. akt I CSK 269/09).

Przepisy podatkowe

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki obejmuje zaległości podatkowe, których termin płatności upłynął w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji podatkowej, które powstały w czasie pełnienia obowiązków przez tego członka.

Na marginesie wskażę, że do należności z tytułu składek za ubezpieczenie społeczne i zdrowotne stosuje się odpowiednio przepisy zawarte w Ordynacji podatkowej. W związku z czym uwagi dotyczące odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe będą także aktualne w odniesieniu do odpowiedzialności tych osób za zobowiązania wynikające z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Przesłanki wyłączające odpowiedzialność członków zarządu

Oczywiście odpowiedzialność członków zarządu nie ma charakteru absolutnego, co oznacza, iż członek zarządu może uwolnić się od ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Co ważne – to na członku zarządu spoczywa obowiązek udowodnienia, iż w stosunku do niego zachodzi jedna z przesłanek wyłączających jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Kodeks spółek handlowych

Na gruncie przepisów kodeksu spółek handlowych członek zarządu nie będzie ponosić odpowiedzialności za zobowiązania spółki jeżeli wykaże, że “we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody” (zmiana obowiązująca od 1 stycznia 2016 roku).

Podobnie nie będzie członek zarządu odpowiadać za długi spółki swym osobistym majątkiem, jeśli konieczność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstała w czasie egzekucji przez zarząd przymusowy lub sprzedaż przedsiębiorstwa.

Przepisy podatkowe

Natomiast za zobowiązania podatkowe spółki, członek zarządu nie będzie ponosić odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne (zmiana obowiązująca od 1 stycznia 2016 roku), albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności także, gdy nie wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Podobnie nie będzie członek zarządu odpowiadać za długi podatkowe spółki swym osobistym majątkiem, jeśli konieczność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstała w czasie egzekucji przez zarząd przymusowy lub sprzedaż przedsiębiorstwa.

Dla wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu, tej prawno-handlowej oraz na podstawie przepisów podatkowych, nie jest konieczne ogłoszenie upadłości spółki, lecz wystarczy skuteczne zgłoszenie wniosku w tym przedmiocie. Ponadto, świadome i dobrowolne oddanie faktycznego zarządzania spółką osobie spoza zarządu nie zwalnia członka zarządu z jego obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie. W konsekwencji nie można uznać, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez winy członka zarządu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 roku, sygn. akt II UK 174/10).

Do kiedy członek zarządu odpowiada za zobowiązania

Członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania spółki, które powstały po złożeniu przez niego rezygnacji lub jego odwołaniu z tej funkcji, przy czym zaznaczyć należy, iż brak uwidocznienia w rejestrze rezygnacji członka zarządu z zajmowanej funkcji nie może prowadzić do przypisania takiej osobie odpowiedzialności określonej w art. 299 k.s.h., jeżeli zobowiązanie wobec spółki powstało już po złożeniu rezygnacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 grudnia 2012 roku, sygn. akt I ACa 1246/12). Jeżeli więc zobowiązanie spółki powstało już po odwołaniu określonej osoby z funkcji członka zarządu tej spółki, to nie ponosi ona odpowiedzialności za to zobowiązanie na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., nawet jeśli jej wpis jako członka zarządu nadal figuruje jeszcze w Krajowym Rejestrze Sądowym. Istnienie takiego wpisu nie rozstrzyga bowiem o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2011 roku, sygn. akt II CSK 571/10).

Niedokonanie przez zarząd zmian w rejestrze

W sytuacji, gdy zarząd spółki nie dopełnił obowiązków wynikających z ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, tj. nie złożył wniosku o dokonanie zmian (wykreślenie członka zarządu) w rejestrze wówczas, były członek zarządu powinien wystąpić do sądu z wnioskiem o przymuszenie zarządu spółki do podjęcia działań zmierzających do dokonania stosownych zmian w rejestrze (art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Przedawnienie – kodeks spółek handlowych

Oczywiście odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki nie jest nieograniczona w czasie. I tak do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 roku, sygn. akt III CZP 72/08). W związku z powyższym roszczenia z tego tytułu będą co do zasady przedawniać się po upływie trzech lat, przy czym termin przedawnienia zacznie biec najpóźniej w dniu doręczenia wierzycielowi spółki postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji prowadzonej z majątku spółki z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Przedawnienie – przepisy podatkowe

Natomiast kwestia odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki kształtuje się nieco odmiennie. Przede wszystkim by móc pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności, organ podatkowy zobowiązany jest wydać w stosunku do członka zarządu decyzję o jego odpowiedzialności, przy czym nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło pięć lat. Jeżeli decyzja została już wydana to zobowiązanie wynikające z tej decyzji przedawnia się po upływie trzech lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja (chyba że bieg terminów uległ zawieszeniu lub został przerwany).

foto dzięki uprzejmości Stuart Miles/ freedigitalphotos.net

Jaka powinna być forma umowy spółki z o.o.

Forma umowy spółki z o.o. wymaga aktu notarialnego, forma umowy jest precyzyjnie opisana w kodeksie spółek handlowych (art. 157 par. 2 k.s.h.: Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.). Zastosowanie innej niż akt notarialny formy do zawarcia umowy spółki z o.o. (przykładowo: forma pisemnej) oznaczać będzie, że w trakcie rejestracji spółki z o.o. w sądzie rejestrowym sąd zwróci wniosek o rejestrację takiej spółki, wskazując na nieważność takiej umowy z powodu niezastosowania formy aktu notarialnego. Jedynym wyjątkiem jest możliwość zawarcia umowy spółki z o.o. przez Internet – Spółka S24.

Forma pełnomocnictwa do zawarcia umowy spółki z o.o.

Zdarzają się takie sytuacje, że przyszły wspólnik nie może uczestniczyć u notariusza przy zawieraniu umowy spółki z o.o. Jednak przyszły udziałowiec spółki może skorzystać z pełnomocnika, który będzie reprezentować go w trakcie zawierania umowy spółki z o.o.. Ponieważ umowy spółki z o.o. musi być zawarta w formie aktu notarialnego, a więc i samo pełnomocnictwo do reprezentacji udziałowca musi być udzielone w formie notarialnej.

Pełnomocnik może też reprezentować osobę zagraniczną (osobę fizyczną, osobę prawną, inny podmiot mający osobowość prawną). W przypadku pełnomocnictwa zagranicznego, musi ono spełniać wymóg formy aktu notarialnego, a więc musi być udzielone przed polskim konsulem lub zagranicznym notariuszem. Pełnomocnictwo udzielone przed zagranicznym notariuszem wymaga jeszcze jednego istotnego elementu – klauzuli apostille. Klauzula apostille potwierdza autentyczność dokumentu i stosuje się ją w krajach, które przystąpiły do konwencji haskiej z 1961 r. o zniesieniu wymogu legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych. Są jednak kraje nie będące sygnatariuszami tej konwencji. W takim przypadku zagraniczne pełnomocnictwo trzeba zalegalizować (tj. uzyskać klauzulę legalizacyjną).

Ponieważ pełnomocnictwo udzielane przed notariuszem zagranicznym będzie wystawione w obcym języku, to przed okazaniem tego pełnomocnictwa polskiemu notariuszowi oraz przed złożeniem pełnomocnictwa w sądzie rejestrowym, zagraniczne pełnomocnictwo musi być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego na język polski.

Osoba prawna przystępuje do umowy spółki z o.o.

Do umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą przystąpić, oprócz osób fizycznych lub jednostek organizacyjnych posiadających zdolność prawną, także osoby prawne.

Przepisy prawa handlowego przewidują jeden zakaz – jedynym wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. nie może być inna jednoosobowa spółka z o.o. (art. 151 § 2 k.s.h.).

Jeżeli wspólnikiem spółki z o.o. ma być inna osoba prawna (np.: spółka akcyjna) należy ustalić prawidłową reprezentację tej osoby prawnej, tj. trzeba ustalić, kto może reprezentować tę osobę prawną przy zawieraniu umowy spółki z o.o.. Tę informację można przykładowo uzyskać z aktualnego odpisu z krajowego rejestru przedsiębiorców. Jest ona zawarta w dziale 2, który wygląda tak:

Z tej przykładowej informacji o prawidłowej reprezentacji osoby prawnej wyczytać można, że do jej reprezentacji, przy zawieraniu umowy spółki z o.o. w kancelarii notarialnej będzie konieczna obecność dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu z prokurentem. Inna reprezentacja osoby prawnej u notariusza (np.: tylko prezes zarządu) oznaczać będzie, że zawarcie umowy spółki z o.o. nie dojdzie do skutku.

Niedawno wprowadzono nową możliwość do kodeksu spółek handlowych polegającą na uproszczonej możliwości zawarcia umowy spółki z o.o., w postaci wykorzystania wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnianego w systemie teleinformatycznym (wzorzec umowy). Tą możliwość omówię w dalszych postach.