Odpowiedzialność członków zarządu

odpowiedzialność członka zarządu

Podstawową zaletą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dla osób zakładających taką spółkę, są zasady odpowiedzialności za długi tej spółki. Udziałowiec zakładający spółkę z o.o. odpowiada majątkowo wyłącznie do wysokości wniesionych do spółki z o.o. wkładów. Ponieważ minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 5.000 zł to można powiedzieć, że nie jest to zbyt dotkliwa odpowiedzialność finansowa. Co do udziałowców, jest co prawda kilka wyjątków rozszerzających odpowiedzialność wspólnika w spółce z o.o. ponad wniesioną na kapitał zakładowy wartość (np.: art. 175 k.s.h. lub art. 116 par. 3 Ordynacji podatkowej), ale o tym napiszę innym razem.

Zasada ograniczonej odpowiedzialności udziałowca nie dotyczy innej istotnej w działalności spółki z o.o. osoby – członka zarządu. Jednakże, odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, w tym za zobowiązania podatkowe, jest odpowiedzialnością posiłkową i wchodzi w grę dopiero w sytuacji, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna.

W niniejszym poście opiszę zasady odpowiedzialności członków zarządu, przedstawiając je w dwóch aspektach – prawno-handlowym oraz podatkowym.

Zakres odpowiedzialności – za co członek zarządu odpowie ?

Kodeks spółek handlowych

Na gruncie kodeksu spółek handlowych odpowiedzialność członków zarządu spółki obejmuje wszystkie zobowiązania spółki, których podstawa istnieje w czasie, gdy sprawują oni funkcję członka zarządu, w tym również zobowiązania jeszcze niewymagalne. Przykładowo jeżeli umowa najmu została zawarta w czasie sprawowania przez członka zarządu spółki tej funkcji, to podstawa zobowiązania do zapłaty czynszu powstaje w tym czasie. Zatem istnieje ona w czasie, gdy członek zarządu sprawował tę funkcję, co wiązać się będzie z jego odpowiedzialnością z tytułu niezapłaconego czynszu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, sygn. akt I CSK 269/09).

Przepisy podatkowe

Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki obejmuje zaległości podatkowe, których termin płatności upłynął w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu oraz zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji podatkowej, które powstały w czasie pełnienia obowiązków przez tego członka.

Na marginesie wskażę, że do należności z tytułu składek za ubezpieczenie społeczne i zdrowotne stosuje się odpowiednio przepisy zawarte w Ordynacji podatkowej. W związku z czym uwagi dotyczące odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe będą także aktualne w odniesieniu do odpowiedzialności tych osób za zobowiązania wynikające z tytułu niezapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Przesłanki wyłączające odpowiedzialność członków zarządu

Oczywiście odpowiedzialność członków zarządu nie ma charakteru absolutnego, co oznacza, iż członek zarządu może uwolnić się od ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Co ważne – to na członku zarządu spoczywa obowiązek udowodnienia, iż w stosunku do niego zachodzi jedna z przesłanek wyłączających jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Kodeks spółek handlowych

Na gruncie przepisów kodeksu spółek handlowych członek zarządu nie będzie ponosić odpowiedzialności za zobowiązania spółki jeżeli wykaże, że “we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody” (zmiana obowiązująca od 1 stycznia 2016 roku).

Podobnie nie będzie członek zarządu odpowiadać za długi spółki swym osobistym majątkiem, jeśli konieczność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstała w czasie egzekucji przez zarząd przymusowy lub sprzedaż przedsiębiorstwa.

Przepisy podatkowe

Natomiast za zobowiązania podatkowe spółki, członek zarządu nie będzie ponosić odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne (zmiana obowiązująca od 1 stycznia 2016 roku), albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności także, gdy nie wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Podobnie nie będzie członek zarządu odpowiadać za długi podatkowe spółki swym osobistym majątkiem, jeśli konieczność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstała w czasie egzekucji przez zarząd przymusowy lub sprzedaż przedsiębiorstwa.

Dla wyłączenia odpowiedzialności członków zarządu, tej prawno-handlowej oraz na podstawie przepisów podatkowych, nie jest konieczne ogłoszenie upadłości spółki, lecz wystarczy skuteczne zgłoszenie wniosku w tym przedmiocie. Ponadto, świadome i dobrowolne oddanie faktycznego zarządzania spółką osobie spoza zarządu nie zwalnia członka zarządu z jego obowiązków wynikających z pełnienia funkcji w tym organie ani od odpowiedzialności za ich niedopełnienie. W konsekwencji nie można uznać, że niezgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez winy członka zarządu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 roku, sygn. akt II UK 174/10).

Do kiedy członek zarządu odpowiada za zobowiązania

Członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania spółki, które powstały po złożeniu przez niego rezygnacji lub jego odwołaniu z tej funkcji, przy czym zaznaczyć należy, iż brak uwidocznienia w rejestrze rezygnacji członka zarządu z zajmowanej funkcji nie może prowadzić do przypisania takiej osobie odpowiedzialności określonej w art. 299 k.s.h., jeżeli zobowiązanie wobec spółki powstało już po złożeniu rezygnacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 grudnia 2012 roku, sygn. akt I ACa 1246/12). Jeżeli więc zobowiązanie spółki powstało już po odwołaniu określonej osoby z funkcji członka zarządu tej spółki, to nie ponosi ona odpowiedzialności za to zobowiązanie na podstawie art. 299 § 1 k.s.h., nawet jeśli jej wpis jako członka zarządu nadal figuruje jeszcze w Krajowym Rejestrze Sądowym. Istnienie takiego wpisu nie rozstrzyga bowiem o ponoszeniu przez tę osobę odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2011 roku, sygn. akt II CSK 571/10).

Niedokonanie przez zarząd zmian w rejestrze

W sytuacji, gdy zarząd spółki nie dopełnił obowiązków wynikających z ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, tj. nie złożył wniosku o dokonanie zmian (wykreślenie członka zarządu) w rejestrze wówczas, były członek zarządu powinien wystąpić do sądu z wnioskiem o przymuszenie zarządu spółki do podjęcia działań zmierzających do dokonania stosownych zmian w rejestrze (art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Przedawnienie – kodeks spółek handlowych

Oczywiście odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki nie jest nieograniczona w czasie. I tak do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 roku, sygn. akt III CZP 72/08). W związku z powyższym roszczenia z tego tytułu będą co do zasady przedawniać się po upływie trzech lat, przy czym termin przedawnienia zacznie biec najpóźniej w dniu doręczenia wierzycielowi spółki postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji prowadzonej z majątku spółki z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Przedawnienie – przepisy podatkowe

Natomiast kwestia odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki kształtuje się nieco odmiennie. Przede wszystkim by móc pociągnąć członka zarządu do odpowiedzialności, organ podatkowy zobowiązany jest wydać w stosunku do członka zarządu decyzję o jego odpowiedzialności, przy czym  nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło pięć lat. Jeżeli decyzja została już wydana to zobowiązanie wynikające z tej decyzji przedawnia się po  upływie trzech lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja (chyba że bieg terminów uległ zawieszeniu lub został przerwany).

foto dzięki uprzejmości Stuart Miles/ freedigitalphotos.net

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.