Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

 

W toku funkcjonowania spółki jawnej pojawić się może sytuacja, w której jeden ze wspólników nie będzie chciał kontynuować działalności w tej formie lub z pozostałymi wspólnikami tej spółki jawnej. Wspólnik taki może zatem wypowiedzieć umowę spółki jawnej, na podstawie art. 58 pkt 5 k.s.h. Zgodnie z zasadą wyrażoną w przytoczonym przepisie, w przypadku wypowiedzenia umowy spółki jawnej przez wspólnika dochodzi do rozwiązania tej spółki jawnej. O skutkach podatkowych wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej i sposobie rozliczeń z ustępującym wspólnikiem pisano we wcześniejszym artykule.

W przypadku zawarcia umowy spółki jawnej na czas nieoznaczony, występujący wspólnik chcący jak najszybciej zakończyć swój udział w spółce powinien zmieścić się w odpowiednim czasie z wypowiedzeniem umowy spółki, gdyż może to uczynić na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. W przypadku zatem, gdy rokiem obrotowym spółki jest rok kalendarzowy, a wspólnik dokona wypowiedzenia umowy spółki po 30 czerwca, to spółka będzie istnieć w niezmienionym składzie osobowym przez pozostałą część roku, w którym doszło do wypowiedzenia oraz cały następny rok kalendarzowy. Przepisy k.s.h. przewidują, że wypowiedzenie umowy spółki powinno być dokonane w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć wszystkim pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki.

Jak wskazywano powyżej, zasadą jest, iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wspólnika dochodzi do rozwiązania spółki jawnej. Rozwiązaniu spółki jawnej w przypadku wypowiedzenia umowy, w razie występowania w spółce jawnej więcej niż dwóch wspólników, można jednak zapobiec już w chwili tworzenia spółki zapisując w jej umowie, że w przypadku wypowiedzenia umowy przez jednego lub kilku wspólników spółka ta będzie nadal funkcjonować. Jeśli w toku tworzenia spółki wspólnicy nie zadbają o stosowne postanowienie w umowie, to po wypowiedzeniu umowy koniecznym będzie podjęcie uchwały przez pozostałych wspólników o dalszym istnieniu spółki. Art. 64 § 2 k.s.h. wskazuje, że uchwała pozostałych wspólników powinna zostać podjęta przed upływem terminu wypowiedzenia umowy. Jeżeli wspólnicy nie podejmą w terminie stosownej uchwały o dalszym trwaniu spółki jawnej, to co do zasady brak działania może nie wywrzeć negatywnych skutków dla spółki, chyba że wspólnik, który wypowiedział umowę spółki będzie domagał się przeprowadzenia likwidacji.

Przepis art. 65 k.s.h. nie pozwala wspólnikom spółki jawnej na przyjęcie w umowie bądź uchwale czy też porozumieniu wspólników innego sposobu rozliczenia spółki z występującym wspólnikiem niż ten wskazany w tym przepisie. Art. 65 § 2 k.s.h. określając dni bilansowe, na które należy sporządzić bilans w celu ustalenia wartości bilansowej udziału kapitałowego ustępującego wspólnika, odwołuje się do przyczyn wystąpienia wspólnika ze spółki; we wskazanych przypadkach nie jest możliwa zmiana dnia bilansowego. Przyczyny wystąpienia wspólnika oraz dni bilansowe wyglądają następująco: wypowiedzenie umowy (ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia), śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości (dzień śmierci albo dzień ogłoszenia upadłości) oraz wyłączenie wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu (dzień wniesienia pozwu).

Co do zasady, udział kapitałowy występującego wspólnika zwraca się w pieniądzu, chyba że wspólnik wniósł rzeczy do używania przez spółkę. W przypadku, gdy spółka jawna prowadzi nadal niezakończone sprawy, to występujący wspólnik również partycypuje w zysku lub w stracie z tego tytułu, aczkolwiek wspólnik ten nie posiada prawa, by prowadzić tę sprawę na rzecz spółki. Ustawodawca w art. 65 § 5 zd. drugie k.s.h. dopuścił możliwość domagania się przez ustępującego wspólnika, by spółka okazała rachunki lub by złożyła wyjaśnienia z prowadzonych spraw z końcem każdego roku obrotowego, a dotyczących zysku lub straty, w której ustępujący wspólnik może uczestniczyć.

Na koniec warto przypomnieć, że zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych zmiana składu osobowego wspólników w spółce jawnej jest możliwa jedynie w następujących sytuacjach:

  1. śmierci wspólnika (art. 60 k.s.h. w zw. z art. 64 § 1 k.s.h.),
  2. ogłoszenia upadłości wspólnika (art. 64 k.s.h.),
  3. wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika (art. 61 k.s.h.),
  4. wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika (art. 62 § 2 k.s.h.),
  5. przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce na inna osobę (art. 10 k.s.h.),
  6. przystąpienia nowego wspólnika (art. 32 ks.h.),
  7. wyłączenia wspólnika na mocy orzeczenia sądu (art. 63 § 2 k.s.h.).

W praktyce sądów gospodarczych poza powyżej wymienionymi sytuacjami, nie jest możliwe dokonanie zmiany składu osobowego wspólników spółki jawnej. Przykładowo sądy gospodarcze odmawiają rejestracji zmiany składu wspólników spółki jawnej na mocy porozumienia wszystkich stron umowy spółki i zgody na wystąpienie wspólnika ze spółki ze skutkiem natychmiastowym. W takim przypadku jedynymi dostępnymi możliwościami są: wypowiedzenie umowy spółki (art. 61 § 1 k.s.h.) z 6-cio miesięcznym terminem wypowiedzenia bądź przeniesienie ogółu praw i obowiązków na osobę trzecią albo na innego wspólnika spółki (art. 10 k.s.h.) – zasadniczo ze skutkiem natychmiastowym.

 

Opracował: adwokat Marcin Mój oraz adwokat Marcin Hołówka

 

Foto dzięki uprzejmości: phochi / freedigitalphotos.net

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.