udziały w spółce z o.o. Archives - Strona 7 z 8

Księga udziałów w sp. z o.o.

Zarząd spółki z o.o. ma obowiązek prowadzić księgę udziałów (art. 188 k.s.h.). Księga udziałów ma być prowadzona na bieżąco. W księdze udziałów spółki z o.o. zawarte są podstawowe informacje o udziałowcach (imię i nazwisko albo firmę (nazwę) wspólnika, siedzibę (adres), liczbę i wartość nominalną jego udziałów). Zawarte są też informacje dodatkowe o udziałach takie jak, kto może wykonywać prawo głosu, czy udziały zostały zastawione albo czy ustanowiono prawo użytkowania udziałów.

Sama księga udziałów może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej (wzór księgi udziałów spółki z o.o.). Zapisy dotyczące udziałów dokonuje się, gdy udziały są sprzedawane, darowane, zamieniane lub prawo własności zostało przeniesione w związku ze spadkobraniem albo egzekucją udziału.

Jeśli spółka jest w trakcie likwidacji to obowiązki związane z prowadzeniem księgi udziałów spoczywają na likwidatorze. Nieprowadzenie księgi udziałów związane jest z odpowiedzialnością odszkodowawczą członka zarządu (likwidatora) wobec spółki (art. 293 k.s.h.) albo też i z odpowiedzialnością karną (art. 594 § 1 pkt 2 k.s.h.).

Warto wiedzieć, że wpis do księgi udziałów nie jest wpisem rozstrzygającym, kto faktycznie jest udziałowcem spółki. Wpis do księgi udziałów spółki z o.o. jest jedynie wpisem porządkowym.

Księgę udziałów może przeglądać wspólnik, członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, zastawnik, użytkownik, poprzednik i następca prawny wspólnika, spadkobierca. Prawo do przeglądania księgi udziałów nie może być ograniczone – osoba uprawiona ma bezwarunkowe prawo przeglądać księgę udziałów.

Po wpisaniu zmiany dotyczącej udziałów do księgi udziałów zarząd ma obowiązek przekazania aktualnej listy wspólników sądowi rejestrowemu. Aktualna lista wspólników, składana w sądzie rejestrowym, musi być podpisana wszystkich członków zarządu (art. 19 k.s.h.). Zarząd ma siedem dni od otrzymania zawiadomienia o zmianie dotyczącej udziałów (np.: 7 dni od dnia otrzymania informacji o sprzedaży udziałów) na przekazanie aktualnej listy wspólników do sądu rejestrowego. Sąd rejestrowy może przymuszać zarząd grzywnami do wykonania obowiązku złożenia aktualnej listy wspólników (art. 24 ustawy o KRS).

Sądy rejestrowe mają różną praktykę odnośnie konieczności dołączania do nowej listy wspólników dokumentów źródłowych (np.: zawartej umowy sprzedaży udziałów). Zasadniczo, art. 188 § 3 k.s.h. nie nakłada na zarząd obowiązku udokumentowania zmiany, np. przez złożenie do sądu rejestrowego umowy zbycia udziałów. Warto jednak pamiętać, że jeżeli do formularzy zgłaszających zmianę udziałowca zostaną dołączone dokumenty źródłowe to sąd rejestrowy jest uprawniony do zweryfikowania poprawności tych dokumentów i w przypadku nieważności czynności prawnej może odmówić przyjęcia do Krajowego Rejestru Sądowego nowej listy wspólników.

Foto dzięki uprzejmości panuruangjan / freedigitalphotos.net

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z o.o.

Obniżenie kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oznacza konieczność zmiany umowy spółki. Uchwała zgromadzenia wspólników (art. 255 k.s.h.), na podstawie której kapitał zakładowy jest obniżany musi być sporządzona w formie notarialnej. Kodeks spółek handlowych wskazuje, że uchwała zgromadzenia wspólników dotycząca obniżenia kapitału zakładowego musi co najmniej wskazywać o jaką wysokość kapitał zakładowy jest obniżany, w jaki sposób nastąpi obniżenie kapitału zakładowego oraz dyspozycja co do kwoty pieniężnej wynikającej z obniżenia kapitału zakładowego. Jeśli chodzi o sposób obniżenia kapitału zakładowego to stosowane są dwie możliwości: (1) zmniejszenie liczby udziałów w kapitale zakładowym (np.: z 100 udziałów do 50 udziałów) albo (2) obniżenie wartości nominalnej poszczególnych udziałów (np.: ze 100 udziałów o łącznej wartości nominalnej 10.000 zł do 100 udziałów o łącznej wartości nominalnej 5.000 zł, czyli jeden udział z 100 zł do 50 zł). W uchwale musi być zawarta dyspozycja co dalej będzie się działo z kwotą pieniężną powstałą po obniżeniu kapitału zakładowego. Możliwe są dwa rozwiązania albo zostanie wypłacona udziałowcom albo też zostanie pozostawiona w spółce i przeniesiona na kapitał zapasowy (rezerwowy).

Głosowanie nad uchwałą zmieniającą umowę spółki, a więc i uchwałą dotyczącą obniżenia kapitału zakładowego, musi zostać podjęta większością kwalifikowaną dwóch trzecich głosów (art. 246 § 1 k.s.h.).

Ważnym wymogiem przy obniżeniu kapitału zakładowego jest konieczność ogłoszenia zamiaru przeprowadzenia obniżenia kapitału w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W ogłoszeniu trzeba wezwać wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu w terminie trzech miesięcy, jeśli nie zgadzają się na obniżenie kapitału zakładowego spółki. Jeśli wierzyciel w terminie trzymiesięcznym sprzeciwił się obniżeniu kapitału zakładowego to musi być przez spółkę spłacony albo zabezpieczony. Ogłoszenie o obniżeniu kapitału zakładowego może mieć następującą treść:

…………………. sp. z o.o. z siedzibą w …………………., ul. ………………….., wpisana do KRS prowadzonego przez Sąd Rejonowy …………………. Wydział Gospodarczy w ……………….. pod numerem …………………………….. ogłasza, że w dniu …………………………………… Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników podjęło uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego Spółki o kwotę ……………………… zł (słownie: ……………), z kwoty …………………… zł (słownie………………..) do kwoty ………………….. zł (słownie:…………..). Zarząd Spółki wzywa wierzycieli ……………………….. w …………………., aby ci w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia dokonania niniejszego ogłoszenia wnieśli sprzeciw, jeżeli nie zgadzają się na przedmiotowe obniżenie kapitału zakładowego …………………. sp. z o.o.

Spółka ma obowiązek zaspokoić lub zabezpieczyć jedynie takie wierzytelności, które są według zarządu spółki niesporne. Jeśli spółka kwestionuje istnienie wierzytelności może jedynie ją zabezpieczyć. Jeśli wierzyciel nie został spłacony lub zabezpieczony ma prawo do zaskarżenia postanowienia sądu rejestrowego o wpisie obniżenia kapitału zakładowego. Jedynym wyjątkiem od konieczności ogłaszania zamiaru obniżenia kapitału zakładowego jest jednoczesne obniżenie kapitału zakładowego oraz z jego podwyższeniem do co najmniej pierwotnej wysokości (art. 264 § 2 k.s.h.).

Po upływie trzech miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia zarząd spółki może zgłosić do sądu rejestrowego obniżenie kapitału zakładowego. Jakie formularze i dokumenty należy złożyć w sądzie rejestrowym w celu wpisania obniżenia kapitału zakładowego spółki zostało opisane na stronie: KRS: Formularze, dokumenty i instrukcje.

Foto dzięki uprzejmości renjith krishnan/ freedigitalphotos.net

Czy dziecko może być udziałowcem spółki z o.o.?

Niedawno został mi przedstawiony następujący problem – czy matka ze swoją kilkuletnią córką mogą zawrzeć umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Czy kilkuletnie dziecko może być udziałowcem spółki z o.o.?

Kodeks spółek handlowych nie wymaga od udziałowca pełnej zdolności do czynności prawnych. Patrząc więc na przepisy kodeksu spółek handlowych, kilkuletnie dziecko może zostać udziałowcem spółki z o.o. i nie jest to rzadkie – np.: wynika z darowizny lub ze spadku. Jednakże przy zamiarze założenia z małoletnim spółki z o.o. trzeba przeprowadzić pewne przygotowania do zawarcia umowy spółki z o.o. Ponieważ małoletni nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych to będzie musiał działać przez przedstawiciela, którym w większości przypadków jest rodzic tego małoletniego (matka, ojciec) lub też inny opiekun prawny labo kurator wyznaczony przez sąd opiekuńczy. Czynność przystąpienia do umowy spółki z o.o. przez małoletniego, oprócz działania w jego imieniu przedstawiciela ustawowego lub kuratora (jeśli spółka z o.o. ma być założona razem z jednym z rodziców dziecka), będzie też wymagała uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego.

W art. 156 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego został wprowadzony wymóg uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. Zezwolenie sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przez przedstawiciela ustawowego, w imieniu i na rzecz małoletniego, musi być uzyskana przed podjęciem takiej czynności (np.: przed planowanym przystąpieniem dziecka do spółki z o.o.).

Przystąpienie małoletniego (w imieniu którego będzie działał przedstawiciel ustawowy lub kurator), bez uprzednio uzyskanej zgody sądu opiekuńczego, oznaczać będzie, że czynność prawna dokonana bez prawomocnego zezwolenia sądu opiekuńczego jest czynnością prawną bezwzględnie nieważną. Jest ona bowiem sprzeczna z przepisem prawa o charakterze bezwzględnie obowiązującym (art. 156 k.r.o. w związku z art. 58 § 1 k.c.). Pogląd o bezwzględnej nieważności czynności materialnoprawnej opiekuna dokonanej bez zezwolenia sądu opiekuńczego jest przyjmowany zgodnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. uchwałę całej Izby Cywilnej SN z dnia 24 czerwca 1961 r., I CO 16/61, OSNCP 1963, nr 9, poz. 187; postanowienie SN z dnia 19 września 1967 r., III CR 177/67, OSNCP 1968, nr 6, poz. 104; wyrok SN z dnia 27 listopada 2008 r., IV CSK 306/08, LEX nr 531562; wyrok SN z dnia 25 listopada 2009 r., II CSK 262/09, LEX nr 599836).

Wniosek do sądu o wyrażenie zezwolenia przez sąd opiekuńczy na zawarcie w imieniu małoletniego dziecka może złożyć każdy z rodziców (opiekunów prawnych dziecka). We wniosku o wyrażenie przez sąd opiekuńczy zezwolenia na zawarcie w imieniu małoletniego spółki z o.o. warto też zawrzeć wniosek o ustalenie zasad rozporządzania przez małoletniego dochodami uzyskiwanymi z tytułu posiadanych udziałów w spółce z o.o. (dywidendami).

Wszelkie prawa korporacyjne (np.: udział w zwyczajnym zgromadzeniu wspólników), wynikające z posiadanych przez dziecko udziałów w spółce z o.o. będą, do czasu osiągnięcia przez małoletniego pełnoletności, wykonywane przez przedstawiciela ustawowego.

Foto dzięki uprzejmości stockimages / freedigitalphotos.net

Prawo pierwszeństwa a prawo pierwokupu udziałów w spółce z o.o.

W poprzednim wpisie opisałem prawo pierwszeństwa objęcia nowoutworzonych udziałów. W tym wpisie przedstawię uprawnienia udziałowców odnoszące się do zamiaru zbycia istniejących już udziałów. Wspólnicy mogą rozważyć wprowadzenie do umowy spółki z o.o. ograniczeń polegających na prawie pierwszeństwa albo na prawie pierwokupu udziałów w spółce z o.o. Warto wiedzieć, że prawo pierwszeństwa nabycia udziałów w spółce z o.o. (art. 258 § 1 k.s.h.) nie jest tożsame z prawem pierwokupu udziałów w spółce z o.o., do którego mają zastosowanie przepisy art. 596 i następnych k.c. Które z uprawnień lepiej będzie zabezpieczało wspólników – prawo pierwszeństwa czy prawo pierwokupu udziałów w spółce z o.o. – zostało wyjaśnione poniżej.

Prawo pierwszeństwa do udziałów w spółce z o.o.

Prawo pierwszeństwa do udziałów w spółce z o.o., przyznane pozostałym wspólnikom, w razie zbycia udziału przez wspólnika, oznacza, iż wyłączona jest możliwość zaoferowania do sprzedaży udziałów osobie trzeciej, przed uprzednim powiadomieniem pozostałych wspólników o zamiarze zbycia udziałów, celem skorzystania przez nich z możliwości nabycia.

Pomimo pewnego podobieństwa między prawem pierwokupu a prawem pierwszeństwa trzeba wyraźnie podkreślić, że są to prawa o odmiennym charakterze. Na odrębności obu instytucji zwrócił uwagę w wyroku z dnia 20 stycznia 1998 roku (I CKN 368/97) Sąd Najwyższy wskazując, iż prawo pierwszeństwa reguluje inny niż w przypadku prawa pierwokupu mechanizm prawny, który polega przede wszystkim na eliminacji innych podmiotów ubiegających się o tę samą rzecz (prawo). Jego konstrukcja prawna nie jest oparta na uprawnieniu, lecz tkwiącym w nim zakazie zadysponowania rzeczą (prawem) w sposób je naruszający.

W literaturze oraz orzecznictwie przyjmuje się, iż prawo pierwszeństwa jest ograniczeniem zbycia udziału w spółce z o.o., wyrażającym się w konieczności uzyskania zgody wszystkich wspólników na zbycie udziału osobie spośród wspólników lub spoza ich grona (zob. A. Kidyba, komentarz do art. 182 k.s.h. (w:) A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Tom I. Komentarz. wyd. VI, LEX 2008). Stronami umowy zastrzegającej pierwszeństwo nabycia są przyszły zbywca oraz uprawniony z tytułu pierwszeństwa. W przypadku umowy spółki pierwszeństwo zastrzegają sobie nawzajem wszyscy wspólnicy na wypadek zbycia udziałów przez pozostałych wspólników. Istotną cechą, odróżniającą pierwszeństwo od prawa pierwokupu jest fakt, iż realizuje się ono przed zawarciem umowy zbycia. Obowiązany winien bowiem przed dokonaniem zbycia złożyć jako pierwszemu uprawnionemu ofertę nabycia przedmiotu objętego tym pierwszeństwem, lub poinformować go o zamiarze zbycia tego przedmiotu. W tym ostatnim przypadku to uprawniony może złożyć ofertę nabycia przedmiotu lub przystąpić do rokowań ze zobowiązanym. Zaakcentować trzeba, że korzystający z pierwszeństwa nie jest związany ustalonymi wcześniej postanowieniami umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią, jak ma to miejsce w przypadku prawa pierwokupu. Dlatego też zobowiązany i uprawniony ustalają jej postanowienia dopiero po złożeniu oświadczenia o skorzystaniu z pierwszeństwa, chyba, że oświadczenie to powiązane jest z przyjęciem oferty złożonej wcześniej przez zobowiązanego (zob. J. Górecki, Umowne (statutowe) pierwszeństwo nabycia, Rejent 2009, Nr 2, s. 52-55).

Jeśli w umowie spółki z o.o. zostało zastrzeżone – jako jeden ze sposobów ograniczenia zbywalności udziałów – prawo pierwszeństwa dla pozostałych wspólników, ustalenia wymaga jakie konsekwencje powstają w sytuacji ewentualnego naruszenia tego prawa, a więc zbycia udziałów bez uprzedniego zaoferowania ich do nabycia wspólnikowi spółki. Czy istnieje możliwość zastosowania konstrukcji bezskuteczności względnej czynności prawnej, przewidzianej w art. 59 k.c.? Przepis ten stanowi, że w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna.

Sąd Najwyższy, w wyrokach z dnia 29.11.2001 r. (VCKN 536/00) oraz z dnia 9.02.2006r. (III CK 437/05) wyraził pogląd, że istnieje możliwość odpowiedniego zastosowania art. 59 k.c. do umowy zbycia udziału, zawartej bezwarunkowo, mimo zastrzeżonego dla wspólników pierwszeństwa nabycia udziału, w sytuacji, gdy obie strony transakcji o tym wiedziały.

Przyjmując zatem dopuszczalność wystąpienia przez powoda z powództwem z art. 59 k.c., należy też sprawdzić, czy zachowany został roczny termin zawity do zgłoszenia takiego żądania. Po upływie rocznego terminu na zgłoszenie tego roszczenia, powód utraci prawną możliwość wystąpienia do sądu z żądaniem orzeczenia względnej bezskuteczności czynności prawnej zawartej z naruszeniem prawa pierwszeństwa.

Przykładowym zapisem zawartym w umowie spółki z o.o. zawierającym prawo pierwszeństwa nabycia udziałów w spółce z o.o. będzie taka regulacja:

Zbycie, zastawienie i nabycie udziałów może nastąpić za zezwoleniem Spółki. Zezwolenia udziela Zarząd, z zastrzeżeniem postanowień poniższych tego paragrafu.
Zezwolenie nie jest wymagane w sytuacji, gdy nabywcą udziałów jest osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych wspólnika zbywającego udziały.
O zamiarze zbycia udziałów wymagających zezwolenia, wspólnik obowiązany jest zawiadomić Spółkę na miesiąc przed zamierzonym zbyciem. W zawiadomieniu należy wskazać osobę nabywcy, ustaloną cenę i inne istotne warunki transakcji.
Wspólnikom przysługuje pierwszeństwo nabycia zbywanych udziałów w proporcjach odpowiadających ich dotychczasowym udziałom.
Jeżeli wspólnicy w terminie 2-ch tygodni od otrzymania zawiadomienia nie skorzystają z prawa pierwszeństwa nabycia udziałów, wspólnik może udziały sprzedać wskazanej przez Zarząd osobie trzeciej.

Prawo pierwokupu udziałów w spółce z o.o.

Odmienny charakter ma prawo pierwokupu udziałów w spółce z o.o., uregulowane w art. 596-602 k.c. Prawo to jest zastrzeżeniem uprawnienia pierwszeństwa przy kupnie udziałów w razie, gdyby udziały miały być zbywane komukolwiek przez zobowiązanego (posiadacza udziałów). Zobowiązany, z tytułu prawa pierwokupu, ma następujące obowiązki: po pierwsze, może przystąpić do umowy sprzedaży jedynie pod warunkiem zawieszającym oraz po drugie, ma zawiadomić o treści tej umowy uprawnionego. Uprawniony wykonuje swoje prawo pierwokupu poprzez złożenie zobowiązanemu oświadczenia woli o odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Oświadczenie to ma charakter prawnokształtujący, bo przez jego złożenie dochodzi do skutku zawarcia umowy sprzedaży udziałów pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym. Umowa sprzedaży udziałów o takiej samej treści, co umowa zawarta pomiędzy zobowiązanym a osobą trzecią pod warunkiem (A. Herbet, Obrót udziałami w spółce z o.o., Warszawa 2004, s. 215).

Warto wiedzieć, że realizacja prawa pierwokupu jest uzależniona od wcześniejszego zawarcia przez zobowiązanego z osobą trzecią warunkowej umowy sprzedaży udziałów, których dotyczy prawo pierwokupu. Wykonanie prawa pierwokupu jest skuteczne, gdy zbywca (zobowiązany) został powiadomiony o złożeniu oświadczenia woli uprawionego w przepisanej prawem formie. Warto pamiętać, że uprawniony z tytułu pierwokupu udziałów jest związany wszystkimi elementami treści umowy sprzedaży zawartej między zbywcą (zobowiązanym) a osobą trzecią, w tym również postanowieniami opisującymi metodę obliczenia ceny nabycia udziałów oraz wszelkimi dodatkowymi klauzulami umownymi zawartymi w umowie sprzedaży.

Warto pamiętać, że istniejące prawa pierwokupu wywołuje skutki wyłącznie między stronami umowy – uprawionym i zobowiązanym. Możliwa jest więc skuteczna prawnie sprzedaż udziałów przez zobowiązanego, pomimo niewykonania obowiązków wynikających z prawa pierwokupu, oczywiście z negatywnymi konsekwencjami związanymi z taką sprzedażą nierespektującą prawa pierwokupu. Zgodnie z treścią art. 599 k.c. niewykonanie obowiązków związanych z pierwokupem rodzi po stronie zobowiązanego odpowiedzialność odszkodowawczą, sama zaś umowa zawarta z osobą trzecią wywołuje jednak skutek rozporządzający.

Istotą prawa pierwokupu udziałów w spółce z o.o. jest pierwszeństwo nabycia określonej rzeczy lub prawa w razie gdyby druga strona sprzedała rzecz lub prawo osobie trzeciej (art. 596 k.c.). Prawo pierwokupu jest ściśle związane z umową sprzedaży i nie ma zastosowania do innych form zbycia. Inaczej mówiąc, jeśli zbywca zamierza darować udziały osobie trzeciej to prawo pierwokupu nie będzie miało zastosowania, dlatego lepszym zabezpieczeniem przed ewentualną zmianą udziałowców na osoby nieznane będzie opisana wcześniej możliwość wprowadzenia do umowy spółki prawa pierwszeństwa nabycia udziałów.

Foto dzięki uprzejmości digitalart / freedigitalphotos.net

Prawo pierwszeństwa objęcia udziałów w spółce z o.o.

Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują ochronę udziałowców spółki z o.o. przed osobami spoza ich grona. Jednym z takich narzędzi ochronnych jest prawo pierwszeństwa objęcia nowych udziałów. Prawo to polega na tym, że dotychczasowi wspólnicy, w trakcie podejmowania decyzji o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki z o.o., mają zagwarantowane w umowie spółki prawo do zdecydowania czy obejmą nowoutworzone udziały czy też zrezygnują z tego prawa i dopuszczą do swojego grona nowych wspólników (art. 258 § 1 k.s.h.).

Typowy zapis z umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gwarantujący dotychczasowym wspólnikom prawo pierwszeństwa objęcia nowych udziałów brzmi następująco: „Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić poprzez utworzenie nowych udziałów, jak i zwiększenie wartości istniejących udziałów. Jeżeli uchwała zgromadzenia wspólników nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów”.

Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma też w większości przypadków nałożony na siebie obowiązek pisemnego zawiadomienia wspólników o możliwości skorzystania przez nich z prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym.

Przykładowy zapis z uchwały zgromadzenia wspólników, nakładający na zarząd spółki z o.o. obowiązek poinformowania dotychczasowych udziałowców o możliwości skorzystania z prawa pierwszeństwa będzie brzmiał w ten sposób: „Prawo pierwszeństwa w objęciu nowych udziałów przysługuje dotychczasowym wspólnikom spółki proporcjonalnie do posiadanych udziałów, w terminie jednego miesiąca od zawiadomienia otrzymanego od zarządu spółki. W przypadku nie wykonania prawa pierwszeństwa w tym terminie, zarząd spółki może zaoferować nieobjęte udziały pozostałym wspólnikom do momentu ich całkowitego zbycia.”.

Spółka z o.o. w określonych sytuacjach może wymagać dokapitalizowania a jednym ze sposobów dokapitalizowania spółki może być podwyższenie kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego może też wiązać się z zamiarem dopuszczenia do spółki nowego wspólnika. W trakcie przygotowywania podwyższenia kapitału zakładowego spółki trzeba więc obowiązkowo sprawdzić w umowie spółki czy dotychczasowi wspólnicy mają zagwarantowane prawo pierwszeństwa objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Jeśli to prawo jest zastrzeżone w umowie spółki, to aby doszło do skutecznego przystąpienia nowego wspólnika dotychczasowi wspólnicy powinni zrzec się swego prawa pierwszeństwa objęcia nowych udziałów.

Wyłączenie prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów może odbyć się w tej samej uchwale w której wspólnicy decydują o podwyższeniu kapitału zakładowego z o.o.. Należy pamiętać, że zrzeczenie się prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów wymaga zgody wszystkich tych wspólników, których dotyczy wyłączenie prawa pierwszeństwa (art. 246 § 3 k.s.h.).

Należy pamiętać, że uprawnienie do objęcia nowoutworzonych udziałów jest prawem a nie obowiązkiem wspólnika. Nikt nie może więc zmusić wspólnika do objęcia udziałów. Jeśli wspólnik nie zdecyduje się na skorzystanie z prawa pierwszeństwa to zarząd spółki ma prawo zaoferować objęcie nowych udziałów osobom dowolnie wybranym (pozostałym udziałowcom lub osobom trzecim).

Jeśli wspólnik zdecyduje się na wykonanie swojego prawa pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów to musi złożyć oświadczenie o objęciu nowoutworzonych udziałów.

Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowoutworzonych udziałów wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Złożenie oświadczenia w innej niż notarialna formie oznacza, że takie oświadczenie jest prawnie nieważne (art. 73 § 2 k.c.) i do objęcia nowoutworzonych udziałów nie doszło.

Foto dzięki uprzejmości LeeGillion/freedigitalphotos.net

Jak wnieść wkład niepieniężny do spółki z o.o.?

Wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego stanowi jeden z podstawowych warunków powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i powinno być dokonane jeszcze przed zgłoszeniem spółki do rejestru przedsiębiorców KRS. Wniesienie wkładów może nastąpić w formie pieniężnej poprzez dokonanie wpłaty na rzecz spółki (wkład pieniężny) lub w formie niepieniężnej, co stanowi bardziej skomplikowaną procedurę (wkład niepieniężny, aport). W tym miejscu zaznaczyć należy, iż w przypadku zakładania spółki z o.o. przy wykorzystaniu wzorca umowy (tzw. spółki S24) można wnieść wyłącznie wkłady w formie pieniężnej, co nie wyklucza późniejszego podwyższenia kapitału zakładowego za pomocą wkładów niepieniężnych.

Wniesienie wkładu niepieniężnego

Pokrycie kapitału zakładowego spółki z o.o. wkładem niepieniężnym powinno zostać szczegółowo opisane w umowie spółki (wymagana jest forma aktu notarialnego). W umowie spółki trzeba określić przedmiot wkładu oraz wskazać osobę wspólnika wnoszącego aport. Należy też zapisać ile udziałów otrzyma wspólnik wnoszący wkład niepieniężny jak i wartość udziałów objętych w zamian za aport. Postanowienie w umowie spółki może przybrać następującą formę:

„Wspólnik Jan Kowalski obejmuje 100 (sto) udziałów o wartości nominalnej 50 (pięćdziesiąt) złotych każdy udział, o wartości łącznej 5.000 (pięć tysięcy) złotych i pokrywa je wkładem niepieniężnym w postaci laptopa DELL XPS 26215, data produkcji 2013 o wartości 5150 złotych.”

Należy jednak pamiętać, iż zgodnie z art. 14 § 1 k.s.h. przedmiotem wkładu niepieniężnego nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Prawa niezbywalne to takie prawa, które są nierozerwalnie powiązane z daną osobą i w związku z tym nie można ich zbyć (sprzedać, darować, itd.). Przykładem prawa niezbywalnego jest prawo pierwokupu lub dożywocia.

Przedmiot aportu powinien przedstawiać jakąkolwiek wartość majątkową, mogącą stać się składnikiem kapitału zakładowego spółki (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992 roku w sprawie III CZP 52/92).

Z uwagi na to, iż ustawodawca wprowadził obowiązek określenia wartości aportu należy zastanowić się, na kim spoczywa obowiązek wyceny aportu. Nie ulega wątpliwości, iż obowiązek ten spoczywa przede wszystkim na wspólniku, który samodzielnie dokonuje wyceny wnoszonego aportu. Jednakże w sytuacji, gdy powstanie wątpliwość co do wartości wkładu niepieniężnego wówczas należy skorzystać z pomocy np. rzeczoznawcy majątkowego, który wyceni wartość wkładu niepieniężnego.

Podanie przez wspólnika wartości wnoszonego wkładu niepieniężnego nie jest dowolne i niczym nieograniczone, albowiem w przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego, którego wartość została znacznie zawyżona w stosunku do jej wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki z o.o. wspólnik, który wniósł taki wkład oraz członkowie zarządu, którzy wiedząc o tym zawyżeniu, zgłosili spółkę do rejestru przedsiębiorców zobowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość. Przyjmuje się, iż zawyżenie wartości aportu ma miejsce wówczas, gdy dla określenia wartości pokrytego kapitału zakładowego przyjęto wyższą wartość aportu niż ma on w rzeczywistości i przyznano za to nieadekwatną wartość udziałów w kapitale zakładowym.

Jak samodzielnie prawidłowo ustalić wartość zbywczą aportu?

Należy mieć na uwadze cenę, jaką można by uzyskać przy zbyciu przedmiotu aportu w dniu zawarcia umowy spółki (zmiany umowy spółki, podjęcia uchwały o podwyższaniu kapitału zakładowego) (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 kwietnia 2010 roku w sprawie II FSK 1920/08, publ. Legalis). W tym miejscu wskazać należy, iż ani umowa spółki ani uchwała zgromadzenia wspólników czy zarządu nie może zwolnić wspólników i członków zarządu od odpowiedzialności za wysoko wyceniony wkład niepieniężny.

foto dzięki uprzejmości Nujalee / freedigitalphotos.net

Czy wymagana jest zgoda współmałżonka na sprzedaż udziałów?

Takie pytanie – czy wymagana jest zgoda współmałżonka na sprzedaż udziałów – pojawia się najczęściej w trakcie postępowania rozwodowego. Typowa sytuacja, gdy żona dowiaduje się w trakcie rozwodu, iż małżonek zamierza sprzedać albo sprzedał przed złożeniem pozwu rozwodowego wszystkie posiadane przez siebie udziały w spółkach z o.o. i nie ma majątku.

Odpowiedź na tak zadane pytanie trzeba zacząć od wyjaśnienia, za jakie środki został pokryty kapitał zakładowy, gdy udziały były obejmowane przez współmałżonka lub z jakiego majątku pochodziły środki pieniężne, gdy udziały były nabywane przez współmałżonka od poprzedniego udziałowca.

Jeśli środki pieniężne, przeznaczone następnie na nabycie (objęcie) udziałów, pochodziły z majątku odrębnego (osobistego) współmałżonka to także i te udziały weszły do majątku osobistego współmałżonka.

Ale udziały nabyte przez współmałżonka mogą być też sfinansowane z środków finansowych należących do majątku wspólnego małżonków. Co w takiej sytuacji? Czy nabyte udziały także staną się majątkiem wspólnym małżonków? Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, w wypadku nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1999 r., sygn. I CKN 1146/97).

Jednak nie ma przeszkód, aby w momencie nabywania udziałów i finansowania tego zakupu z majątku wspólnego małżonków, małżonkowie uzgodnili, że nowe udziały są nabywane do wspólnego majątku małżeńskiego. Małżonkowie mogą też umówić się, iż tymczasowo zakup udziałów będzie sfinansowany z środków pochodzących ze wspólności majątkowej małżeńskiej a następnie „tymczasowe finansowanie” ze wspólnego majątku małżeńskiego zostanie rozliczone między małżonkami stosownie do art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (zobacz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2004 r. III CZP 46/04). Przepis zawarty w art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stanowi, że: „Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.”.

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, regulując zasady zarządzania wspólnym majątkiem małżeńskim wskazują na zamknięty katalog czynności, które wymagają zgody drugiego małżonka. Zgodnie więc z art. 37 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Wśród powyżej zacytowanego wyliczenia czynności do których wymagana jest zgoda współmałżonka nie ma wymienionych czynności związanych z nabywaniem (obejmowaniem) lub zbywaniem udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Czynności związane z udziałami w spółce z o.o. mogą być skutecznie podejmowane przez jednego małżonka nawet wtedy, gdy udziały te wchodzą w skład majątku dorobkowego małżonków.

Czy więc małżonek nie ma żadnego wpływu na zamiar zbycia udziałów planowany przez współmałżonka, gdy udziały te należą do majątku wspólnego małżonków? Mimo, iż nie jest wymagana zgoda małżonka na zbycie udziałów to małżonek może sprzeciwić się zamiarowi współmałżonka dotyczącemu zbycia udziałów w spółce z o.o.. Zgodnie z art. 36 § 1 i § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej. Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej, jeżeli mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej.”.

foto dzięki uprzejmości David Castillo Dominici / freedigitalphotos.net