Co dalej będzie ze spółkami komandytowymi?

spółki komandytowe

Od 2021 roku spółki komandytowe przestaną być podmiotami transparentnymi podatkowo, a więc nie płacącymi podatku dochodowego. Spółki komandytowe staną się podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Od nowego roku spółki komandytowe będą musiały płacić podatek dochodowy według stawki podstawowej – 19 % podstawy opodatkowania, albo według stawki obniżonej 9 % (dla podatników z obrotami niższymi niż 2 mln Euro rocznie oraz podatników rozpoczynających działalność).

Konsekwencje podatkowe dla komplementariuszy

Zmiany są pomyślane w ten sposób, aby były neutralne podatkowo dla komplementariuszy, czyli dla wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki komandytowej bez ograniczenia i zarządzających działalnością tego podmiotu. Podatek dochodowy, który jest naliczany od zysku przypadającego na komplementariusza będzie obniżony o proporcjonalną część podatku dochodowego zapłaconego przez spółkę komandytową i przypadającą na komplementariusza.

Konsekwencje podatkowe dla komandytariusza

Zmiany podatkowe negatywnie dotkną komandytariuszy, ponieważ po nowym roku tylko 50% ich przychodów z udziału w spółce komandytowej będzie zwolniona z podatku dochodowego (nie może jednak to być więcej niż 60.000 zł) i co ważniejsze, to niepełne zwolnienie nie będzie dotyczyć wspólników powiązanych z komandytariuszem osobowo lub kapitałowo (a więc nie będzie dotyczyć osób, które: (1) posiadają bezpośrednio lub pośrednio ponad 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będącej komplementariuszem w tej samej spółce komandytowej albo (2) są członkami zarządu komplementariusza spółki komandytowej, lub też (2) są podmiotem powiązanym ze wspólnikiem lub członkiem zarządu komplementariusza).

Przepisy przejściowe

Zmiany przepisów podatkowych wprowadzają też przepisy przejściowe, które traktują na dotychczasowych zasadach wypłatę wspólnikom zysków spółki komandytowej dotyczących okresu sprzed 1 stycznia 2021 roku (w pewnych przypadkach będzie to 1 maja 2021 r.).

Czy coś należy teraz zrobić ze spółką komandytową?

W związku z wprowadzonymi zmianami warto zastanowić się, w jakiej formie prowadzić działalność gospodarczą. Spółki komandytowe były wybierane ze względu na dwa ważne elementy: (1) możliwość ochrony przed niepowodzeniem gospodarczym – do tego służyło rozróżnienie na wspólników odpowiadających bez ograniczenia (komplementariuszy, najczęściej była to sp. z o.o.) oraz wspólników odpowiadających do określonej w umowie sumy komandytowej (komplementariusze, często były to osoby fizyczne) oraz (2) transparentność podatkową, bo spółka komandytowa nie płaciła podatku dochodowego, gdyż podatek ten był płacony jedynie przez wspólników tej spółki.  

Potencjalne rozwiązania są następujące.

Po pierwsze, wspólnicy spółki komandytowej mogą zdecydować się na przekształcenie spółki w spółkę jawną (i zamianę komplementariusza będącego sp. z o.o. na osobę fizyczną). W takim przypadku zachowają jednokrotne opodatkowanie, lecz stracą ochronę majątku przysługującą komandytariuszom.

Po drugie, wspólnicy spółki komandytowej mogą zdecydować się na przekształcenie spółki w spółkę z o.o. co pozwoli im na zwiększenie ochrony majątku (ochrona będzie dla udziałowców taka sama jak przysługująca komandytariuszom), lecz dystrybucja zysku udziałowcom będzie ekonomicznie, podwójnie opodatkowana, raz na poziomie spółki z o.o. a po raz drugi w chwili wypłaty dywidendy wspólnikom sp. z o.o.. Z przekształceniem spółki komandytowej w spółkę z o.o. należy jednak poczekać jeden rok aby nie płacić podatku dochodowego od przekształcenia. Przy tym rozwiązaniu można tak skonstruować model biznesowy, by przy okazji skorzystać z niższego podatku CIT. Stawka 9% CIT ma zastosowanie do podatników, których przychody nie przekroczyły 2 000 000 euro; rozwiązanie może też zakładać podział powstałej po przekształceniu sp. z o.o. na kilka mniejszych sp. z o.o..

Po trzecie, można zdecydować się na kontynuowanie działalności przez spółkę komandytową, lecz w ramach istniejącego składu osobowego tak zmienić skład wspólników oraz podział zysku aby wykorzystać przysługującą komandytariuszom ulgę podatkową.

Po czwarte, można rozważyć zakończenie działalności przez spółkę komandytową i poprowadzenie działalności w formie jednoosobowych działalności gospodarczych, gdyż od nowego roku rozszerzyły się możliwości korzystania z opodatkowania przychodów ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Przykładowo, stawką 10% będą opodatkowane przychody ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1) oraz według dwóch stawek, tj. 8,5% oraz 12,5% od nadwyżki przychodów ponad 100.000 zł, będą opodatkowane w przychody związane z wynajmem oraz zakwaterowaniem.

Po piąte, można też nie przeprowadzać żadnych zmian w działającej spółce komandytowej.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Od dnia 13 października 2019 roku działa nowy rejestr, w którym są gromadzone dane na temat beneficjentów końcowych (beneficjentów rzeczywistych): spółek jawnych, spółek komandytowych, spółek komandytowo-akcyjnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością; prostych spółek akcyjnych oraz niepublicznych spółek akcyjnych.

Kogo dotyczy Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych?

Do rejestru należy wprowadzić informacje o osobie fizycznej, która w sposób bezpośredni lub pośredni kontroluje spółkę prawa handlowego, tj. spółkę jawną, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z o.o. lub spółkę akcyjną (nie dotyczy to spółek akcyjnych, których akcje są w publicznym obrocie).

Sprawowanie kontroli przez osobę fizyczną jest rozumiane jako wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę lub na nawiązywane przez spółkę stosunki gospodarcze; dotyczy to też wpływu na przeprowadzaną transakcję okazjonalną. Przykładem takiego wpływu w spółce z o.o. będzie posiadanie przez osobę fizyczną więcej niż 25% udziałów lub akcji osoby prawnej. W przypadku braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych będących udziałowcami bądź akcjonariuszami beneficjentem rzeczywistym będzie osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w spółce z o.o..

Kiedy należy zgłosić dane do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych?

Wszystkie spółki, które istniały przed 13 października 2019 r. muszą do 13 kwietnia 2020 roku wskazać, kto jest ich beneficjentem rzeczywistym. Po zgłoszeniu informacji kto jest beneficjentem rzeczywistym, każde zmiany informacji muszą być zgłoszone w przeciągu 7 dni od ich zaistnienia.

Podmioty, które zostały utworzone po 13 października 2019 r. mają obowiązek, w terminie 7 dni od dnia dokonania przez sąd rejestrowy wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego zgłosić dane beneficjenta rzeczywistego.

Należy też zgłosić aktualne dane wtedy, gdy zachodzą zmiany dotyczące „beneficjenta rzeczywistego”.

Warto wskazać, że niektóre informacje muszą być zgłaszane w terminie 7 dni od ich podjęcia (wpisy deklaratoryjne) natomiast inne muszą być zarejestrowane dopiero po ich wprowadzeniu do Krajowego Rejestru Sądowego (wpisy konstytutywne). O różnicy pomiędzy wpisami deklaratoryjnymi a wpisami konstytutywnymi można przeczytać w tym wpisie: Wpis deklaratoryjny a wpis konstytutywny, czyli od kiedy zmiany w spółce obowiązują.

Przykładowo można wskazać, że zmiana członka zarządu to wpis deklaratoryjny, który musi być zgłoszony do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych w terminie 7 dni od dnia podjęcia uchwały o odwołaniu członka zarządu i powołania nowego członka zarządu a zgłoszenie nowego, większościowego udziałowca, który objął udziały w podwyższonym kapitale zakładowym powinno być zgłoszone w terminie 7 dni od dnia zarejestrowania zmiany umowy spółki przez sąd rejestrowy.

Wszelkie zauważone oczywiste pomyłki w już złożonym zgłoszeniu należy skorygować w terminie 3 dni roboczych od dnia stwierdzenia omyłki.

Kto może zgłosić dane?

Dane do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych może zgłosić jedynie osoba uprawniona do reprezentacji spółki, a więc np.: członek zarządu sp. z o.o.. Inaczej mówiąc to spółka ma obowiązek wskazać, kto jest jej beneficjentem rzeczywistym. Niewskazanie beneficjenta rzeczywistego jest sankcjonowane karą pieniężną do 1.000.000 zł (podstawa prawna: art. 153 ust.1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu).

Zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych składa się, bez opłat, w formie elektronicznej na stronie internetowej: Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. Należy pamiętać, że do zarejestrowania wpisów w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych konieczne jest posiadanie Profilu Zaufanego.

Czy można wnieść do spółki osobowej wkład niepieniężny w postaci pomysłu na produkt?

wkład do spółki osobowej

Przepisy kodeksu spółek handlowych nie definiują ściśle pojęcia wkładu wspólnika spółki osobowej (spółki jawnej, komandytowej).

Najczęstszym typem wkładu są wkłady pieniężne. Jednakże z art. 48 i 49 k.s.h. wynika, iż wkładem do spółki osobowej może być nie tylko wkład pieniężny, ale też prawo obligacyjne (między innymi: udziały i akcje spółek kapitałowych, prawo najmu, dzierżawy). Przepisy prawa handlowego uprawniają też do oddania rzeczy do korzystania na zaliczenie wkładu wspólnika spółki osobowej.

Wkładem w spółce osobowej mogą być także świadczenia na rzecz spółki, takie jak prace wykonywane przez wspólników w trakcie tworzenia spółki osobowej albo świadczenie pracy na rzecz spółki po jej utworzeniu. Wkładem do spółki może być również „know-how”, a więc przykładowo baza klientów albo opis produktu, który ma być oferowany przez spółkę.

W spółce osobowej obowiązuje duża swoboda, jeśli chodzi o wycenę wartości wkładu niepieniężnego. Jak to wyżej wskazano, wkładem niepieniężnym do spółki osobowej mogą być prawa obligacyjne, usługi, świadczenie pracy, prawa rzeczowe (na przykład własność nieruchomości, ruchomości), prawa rzeczowe ograniczone (na przykład prawo użytkowania), prawa na dobrach niematerialnych, itp.. W umowie spółki osobowej musi być wskazana wartość wnoszonych przez każdego wspólnika wkładów. Jeśli jednak w umowie spółki wkłady poszczególnych wspólników nie zostały wycenione uznaje się, że wkłady poszczególnych wspólników są ekwiwalentne. Ponieważ wartość wkładu niepieniężnego, określona w umowie spółki osobowej, jest tylko deklaracją wspólnika, zaakceptowaną przez pozostałych wspólników, toteż mogą powstać wątpliwości jaką rzeczywistą wartość ma zdeklarowany wkład.

Jeśli chodzi o świadczenie pracy przez wspólnika na rzecz spółki osobowej to należy pamiętać, że przedmiotem wkładu do spółki jawnej nie może być praca świadczona jako prowadzenie spraw spółki, jeżeli w umowie spółki wspólnik nie został zwolniony od obowiązku prowadzenia spraw spółki.

Warto pamiętać, że w spółce osobowej zawiązywanej przy wykorzystaniu wzorca umowy (tzw. spółka s24), nie jest dopuszczalne wniesienie wkładu niepieniężnego ani w momencie zawierania umowy spółki, ani poprzez zmianę umowy spółki po jej zarejestrowaniu, jeżeli spółka chce zachować charakter „e-spółki”.

Warto też zwrócić uwagę na istotne kwestie podatkowe związane z dokonaniem wkładu niepieniężnego do spółki osobowej. Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 27 lipca 2010 r., III SA/Wa 60/10, w przypadku wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki jawnej, wspólnik nie otrzymuje udziału w majątku spółki. Przysługujący mu udział kapitałowy pozwala jedynie na określenie jego przyszłych praw, w tym prawa do udziału w zysku, który stanowić będzie jednak przychód opodatkowany z innego tytułu niż wniesienie wkładu do spółki. Pomimo, że spółka jawna, zgodnie z art. 8 § 1 k.s.h., może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, wniesienie do niej wkładu niepieniężnego nie może być traktowane jako odpłatne zbycie praw majątkowych. W wyniku wniesienia wkładu wspólnik nie otrzymuje żadnego ekwiwalentu, czy to w postaci pieniędzy, czy też świadczeń w naturze, czy też w postaci udziałów o określonej wartości nominalnej, jak ma to miejsce w przypadku wniesienia wkładów rzeczowych do kapitału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 158 § 1 k.s.h.).

Przystąpienie do spółki osobowej, od kiedy należy deklarować dochód z udziału w spółce?

udział w spółce jawnej

Po przystąpieniu do spółki jawnej, jeden z klientów zadał następujące pytanie:

Panie Mecenasie, moja księgowa ma wątpliwość odnośnie rozliczeń księgowo-podatkowych po zmianach w spółce, czy zmiany następują z datą uchwał, czy z datą wpisu do KRS co wydaje się w drugim wypadku nielogiczne?

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych, spółka osobowa to spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.

Każdy wspólnik spółki osobowej ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie przewidują możliwości wyłączenia wspólnika z udziału w zyskach spółki osobowej. Jeśli chodzi o spółki osobowe: spółkę jawną, spółkę partnerską i spółkę komandytową to są to spółki nie posiadające osobowości prawnej a z punktu widzenia podatku dochodowego spółki te są transparentne podatkowo co oznacza, że podatnikami podatku dochodowego nie są te spółki, lecz są nimi poszczególni wspólnicy spółek. Sposób opodatkowania dochodu z udziału w spółce osobowej jest uzależniony od cywilnoprawnego statusu danego wspólnika. Jeżeli wspólnikiem spółki osobowej jest osoba fizyczna, to dochód z udziału w tej spółce podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Od kiedy należy deklarować dochód z udziału w spółce osobowej?

W wielu interpretacjach podatkowych organy wydające interpretacje wskazują, że zmiany, takie jak dołączenie nowego wspólnika, obowiązują od chwili przystąpienia do spółki jawnej, a nie od chwili wpisu do KRS. Organy podatkowe więc uznają, że dla celów podatkowych moment podjęcia uchwały o rozszerzeniu składu wspólników jest chwilą, od której nowi wspólnicy ustalają przychody i koszty podatkowe wynikające z działalności tej spółki (podobnie jak dotychczasowi wspólnicy od tego momentu zmieniają swój udział procentowy w spółce osobowej).

Cytat z jednej z wydanych interpretacji jest następujący: „Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że Wnioskodawczyni jako nowy wspólnik spółki jawnej ustalając podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych powinna rozpoznawać przychody i koszty podatkowe wynikające z działalności tej spółki, ustalając tym samym dochód do opodatkowania, proporcjonalnie do posiadanego – na moment uzyskania przychodów i poniesienia kosztów – udziału w zysku spółki, uwzględniając dzień przystąpienia do spółki.  Z powyższego wynika zatem, że momentem od którego należy rozpoznawać wskazane we wniosku przychody i koszty podatkowe nie jest, jak twierdzi Wnioskodawczyni, dzień wpisu zmian składu osobowego spółki jawnej do Krajowego Rejestru Sądowego lecz moment, w którym Wnioskodawczyni przystąpiła do spółki jawnej”. Interpretacja podatkowa Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 26 kwietnia 2016 roku nr IBPB-1-1/4511-119/16/EN.

Do kiedy należy deklarować dochód z udziału w spółce osobowej?

Analogicznie zatem należałoby potraktować sytuację odwrotną, czyli że z chwilą zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej, dany wspólnik przestaje być wspólnikiem spółki osobowej, w związku z czym podatkowo i księgowo należy go traktować już tak, jakby nie był wspólnikiem od chwili podpisania umowy zbycia ogółu praw i obowiązków.

Sukcesja generalna zobowiązań podatkowych przy wniesieniu aportem przedsiębiorstwa osoby fizycznej do spółki jawnej

wkład niepieniężny przedsiębiorstwa

Przepisy podatkowe w sposób szczególny regulują zasady odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe przy czynności polegającej na wniesieniu przedsiębiorstwa osoby prowadzącej działalność gospodarczą do spółki niemającej osobowości prawnej (np.: spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej).

Przy wniesieniu przedsiębiorstwa osoby fizycznej do spółki jawnej będzie miała zastosowanie regulacja ogólna zawarta w art. 93a par. 5 Ordynacji podatkowej (Spółka niemająca osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa, wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa wniesionego przedsiębiorstwa, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie przepisów regulujących opodatkowanie spółek niemających osobowości prawnej) oraz art. 112c Ordynacji podatkowej (Spółka niemająca osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału swoje przedsiębiorstwo, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia wniesienia przedsiębiorstwa zaległości podatkowe związane z wniesionym przedsiębiorstwem).

W konsekwencji dokonanych zmian spółka jawna, do której osoba fizyczna wniosła swoje przedsiębiorstwo, jest jej następcą prawnym w zakresie praw podatkowych, a za zaległości podatkowe osoby fizycznej spółka niemająca osobowości prawnej odpowiada jak osoba trzecia. W zakresie więc odpowiedzialności podatkowej, spółka jawna odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z osobą fizyczną, która wniosła aport, za powstałe do dnia wniesienia przedsiębiorstwa zaległości podatkowe związane z wniesionym przedsiębiorstwem. Mówiąc prostym językiem, spółka jawna może zapłacić za wszystkie podatki i składki ZUS związane z przedsiębiorstwem, które są należne po dniu wniesienia aportu do spółki jawnej (zasadniczo będzie się to ograniczać do PIT-u pobranego od pracowników od wynagrodzeń, przelewu składek na ZUS, itp.), ale też będzie solidarnie odpowiadać za zaległości podatkowe powstałe przed dniem wniesienia przedsiębiorstwa, związane z tymże przedsiębiorstwem.

Warto zaznaczyć, że w przypadku uznania, iż nastąpiło przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (a nie przedsiębiorstwa) nie wystąpi takie następstwo podatkowe. To oznacza, iż nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa (spółka jawna) nie będzie odpowiedzialna za zobowiązania poprzednika prawnego (osoby fizycznej). Podobnie będzie, gdy uznamy, iż doszło do przekazania jedynie poszczególnych składników majątkowych na spółkę jawną.

Regulacja szczególna, dotycząca tylko VAT-u, zawarta jest w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT (przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa). Wniesienie aportem przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT, nie będzie wpływać na prawo do odliczenia podatku naliczonego u osoby fizycznej, która wniosła swoje przedsiębiorstwo spółki jawnej.

 

Foto dzięki uprzejmości: 2nix / http://www.freedigitalphotos.net

Zlikwidowanie spółki jawnej a odpowiedzialność wspólników

Zlikwidowanie spółki jawnej a odpowiedzialność wspólników za jej długi

Niektórym wspólnikom spółki jawnej wydaje się, że rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji (o tej możliwości napisałem – tutaj) i co istotniejsze – bez zaspokojenia jej wierzycieli doprowadzi do sytuacji, w której nie będzie istniał obowiązek regulowania długów byłej już spółki jawnej. Nie będzie istniał ten obowiązek ponieważ, przykładowo, postępowanie przeciwko spółce o zapłatę zakończy się, gdy spółka jawna już nie będzie istniała (wydanie prawomocnego wyroku nastąpi po rozwiązaniu spółki jawnej).

Jest to oczywiście błędny pogląd, gdyż zgodnie z art. 22 § 2 k.s.h. każdy ze wspólników spółki jawnej ponosi odpowiedzialność bez ograniczenia za zobowiązania tej spółki. Także za długi zlikwidowanej spółki jawnej. Zgodnie z tą zasadą i na podstawie art. 778 (1) k.p.c. wierzyciel spółki jawnej może zażądać nadania klauzuli wykonalności na wyroku zasądzającym roszczenie spółki jawnej także przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczeń całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna lub wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna (np.: gdy spółka jawna już nie istnieje).

Wierzyciel chcący wyegzekwować wierzytelność wobec spółki jawnej wybrać jedną z dwóch metod postępowania:

Po pierwsze, wytoczyć powództwo o zapłatę przeciwko wspólnikom spółki jawnej, jeszcze przed stwierdzeniem, że egzekucja wobec spółki jawnej jest bezskuteczna (art. 31 § 2 k.s.h.), albo

Po drugie, uzyskać klauzulę wykonalności na tytule egzekucyjnym (na prawomocnym wyroku) przeciwko wspólnikom spółki jawnej (art. 778 (1) k.p.c.).

Jeśli więc spółka jawna została wykreślona z KRS-u przed uprawomocnieniem wyroku zasądzającego wydanego przeciwko spółce jawnej to fakt ten prowadzi do oczywistego stwierdzenia, że egzekucja wobec spółki jawnej jest bezskuteczna (ponieważ ona sama już nie istnieje).

Jeśli więc spółka jawna nie istnieje to odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej wciąż ponoszą jej wspólnicy. W tym miejscu można przywołać orzecznictwo sądów potwierdzające, że likwidacja spółki jawnej i utrata przez nią bytu prawnego nie stanowi przeszkody dla odpowiedzialności wspólników za zobowiązanie spółki, przy czym chodzi o odpowiedzialność tych wspólników, którzy byli wspólnikami w chwili powstania odpowiedzialności spółki, a więc odnosi się to także do byłych wspólników (np.: uchwała Sądu Najwyższego z 4 września 2009 r., sygn. akt III CZP 52/09).

Foto dzięki uprzejmości: brenny / freedigitalphotos.net

Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

 

W toku funkcjonowania spółki jawnej pojawić się może sytuacja, w której jeden ze wspólników nie będzie chciał kontynuować działalności w tej formie lub z pozostałymi wspólnikami tej spółki jawnej. Wspólnik taki może zatem wypowiedzieć umowę spółki jawnej, na podstawie art. 58 pkt 5 k.s.h. Zgodnie z zasadą wyrażoną w przytoczonym przepisie, w przypadku wypowiedzenia umowy spółki jawnej przez wspólnika dochodzi do rozwiązania tej spółki jawnej. O skutkach podatkowych wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej i sposobie rozliczeń z ustępującym wspólnikiem pisano we wcześniejszym artykule.

W przypadku zawarcia umowy spółki jawnej na czas nieoznaczony, występujący wspólnik chcący jak najszybciej zakończyć swój udział w spółce powinien zmieścić się w odpowiednim czasie z wypowiedzeniem umowy spółki, gdyż może to uczynić na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. W przypadku zatem, gdy rokiem obrotowym spółki jest rok kalendarzowy, a wspólnik dokona wypowiedzenia umowy spółki po 30 czerwca, to spółka będzie istnieć w niezmienionym składzie osobowym przez pozostałą część roku, w którym doszło do wypowiedzenia oraz cały następny rok kalendarzowy. Przepisy k.s.h. przewidują, że wypowiedzenie umowy spółki powinno być dokonane w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć wszystkim pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki.

Jak wskazywano powyżej, zasadą jest, iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wspólnika dochodzi do rozwiązania spółki jawnej. Rozwiązaniu spółki jawnej w przypadku wypowiedzenia umowy, w razie występowania w spółce jawnej więcej niż dwóch wspólników, można jednak zapobiec już w chwili tworzenia spółki zapisując w jej umowie, że w przypadku wypowiedzenia umowy przez jednego lub kilku wspólników spółka ta będzie nadal funkcjonować. Jeśli w toku tworzenia spółki wspólnicy nie zadbają o stosowne postanowienie w umowie, to po wypowiedzeniu umowy koniecznym będzie podjęcie uchwały przez pozostałych wspólników o dalszym istnieniu spółki. Art. 64 § 2 k.s.h. wskazuje, że uchwała pozostałych wspólników powinna zostać podjęta przed upływem terminu wypowiedzenia umowy. Jeżeli wspólnicy nie podejmą w terminie stosownej uchwały o dalszym trwaniu spółki jawnej, to co do zasady brak działania może nie wywrzeć negatywnych skutków dla spółki, chyba że wspólnik, który wypowiedział umowę spółki będzie domagał się przeprowadzenia likwidacji.

Przepis art. 65 k.s.h. nie pozwala wspólnikom spółki jawnej na przyjęcie w umowie bądź uchwale czy też porozumieniu wspólników innego sposobu rozliczenia spółki z występującym wspólnikiem niż ten wskazany w tym przepisie. Art. 65 § 2 k.s.h. określając dni bilansowe, na które należy sporządzić bilans w celu ustalenia wartości bilansowej udziału kapitałowego ustępującego wspólnika, odwołuje się do przyczyn wystąpienia wspólnika ze spółki; we wskazanych przypadkach nie jest możliwa zmiana dnia bilansowego. Przyczyny wystąpienia wspólnika oraz dni bilansowe wyglądają następująco: wypowiedzenie umowy (ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia), śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości (dzień śmierci albo dzień ogłoszenia upadłości) oraz wyłączenie wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu (dzień wniesienia pozwu).

Co do zasady, udział kapitałowy występującego wspólnika zwraca się w pieniądzu, chyba że wspólnik wniósł rzeczy do używania przez spółkę. W przypadku, gdy spółka jawna prowadzi nadal niezakończone sprawy, to występujący wspólnik również partycypuje w zysku lub w stracie z tego tytułu, aczkolwiek wspólnik ten nie posiada prawa, by prowadzić tę sprawę na rzecz spółki. Ustawodawca w art. 65 § 5 zd. drugie k.s.h. dopuścił możliwość domagania się przez ustępującego wspólnika, by spółka okazała rachunki lub by złożyła wyjaśnienia z prowadzonych spraw z końcem każdego roku obrotowego, a dotyczących zysku lub straty, w której ustępujący wspólnik może uczestniczyć.

Na koniec warto przypomnieć, że zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych zmiana składu osobowego wspólników w spółce jawnej jest możliwa jedynie w następujących sytuacjach:

  1. śmierci wspólnika (art. 60 k.s.h. w zw. z art. 64 § 1 k.s.h.),
  2. ogłoszenia upadłości wspólnika (art. 64 k.s.h.),
  3. wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika (art. 61 k.s.h.),
  4. wypowiedzenia umowy spółki przez wierzyciela wspólnika (art. 62 § 2 k.s.h.),
  5. przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce na inna osobę (art. 10 k.s.h.),
  6. przystąpienia nowego wspólnika (art. 32 ks.h.),
  7. wyłączenia wspólnika na mocy orzeczenia sądu (art. 63 § 2 k.s.h.).

W praktyce sądów gospodarczych poza powyżej wymienionymi sytuacjami, nie jest możliwe dokonanie zmiany składu osobowego wspólników spółki jawnej. Przykładowo sądy gospodarcze odmawiają rejestracji zmiany składu wspólników spółki jawnej na mocy porozumienia wszystkich stron umowy spółki i zgody na wystąpienie wspólnika ze spółki ze skutkiem natychmiastowym. W takim przypadku jedynymi dostępnymi możliwościami są: wypowiedzenie umowy spółki (art. 61 § 1 k.s.h.) z 6-cio miesięcznym terminem wypowiedzenia bądź przeniesienie ogółu praw i obowiązków na osobę trzecią albo na innego wspólnika spółki (art. 10 k.s.h.) – zasadniczo ze skutkiem natychmiastowym.

 

Opracował: adwokat Marcin Mój oraz adwokat Marcin Hołówka

 

Foto dzięki uprzejmości: phochi / freedigitalphotos.net