Umorzenie udziału w spółce z o.o. bez wynagrodzenia

umorzenie bez wynagrodzenia

Przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują 3 tryby umarzania udziałów w spółce z o.o.:

  1. dobrowolne – za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziałów przez spółkę przy jednoczesnej konieczności podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników,
  2. przymusowe – bez zgody wspólnika przy jednoczesnej konieczności podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników,
  3. automatyczne – w przypadku ziszczenia się określonego w umowie spółki zdarzenia, bez konieczności podejmowania uchwały zgromadzenia wspólników.

W przypadku umarzania udziałów wspólników w spółce z o.o. za zasadę należy uznać dokonywanie umarzania za wynagrodzeniem. Przepisy k.s.h. wprost przewidują nawet, w przypadku umorzenia przymusowego i automatycznego, w jakiej wysokości wynagrodzenie powinno być płatne na rzecz wspólnika. Wyjątkowo, w przypadku zgody wspólnika, umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia. Co do zasady, umorzenie udziałów bez wynagrodzenia najczęściej występuje w przypadku umorzenia dobrowolnego, aczkolwiek wydaje się, że teoretycznie wspólnicy przed umorzeniem udziałów mogą wyrazić zgodę na umorzenie bez wynagrodzenia bez względu na to, w jakim trybie to umarzanie wystąpi, np. za cenę określonych korzyści w trakcie funkcjonowania spółki. Pamiętać jednak należy, by zawrzeć w umowie spółki z o.o. okoliczności, które warunkowałyby dokonanie umorzenia przymusowego (np. złamanie przez wspólnika zakazu konkurencji), umorzenia automatycznego, a także by zawrzeć w ogóle możliwość dokonywania umorzenia udziałów (np. na wypadek woli wspólnika umorzenia dobrowolnego).

Następstwem umorzenia udziałów może być m.in. obniżenie kapitału zakładowego. W przypadku gdy umorzenie udziałów finansowane jest z zysków spółki, to nastąpić może bez obniżania kapitału zakładowego. Istnieje zatem możliwość, gdy dokonuje się umorzenia bez wynagrodzenia, iż nie dojdzie jednocześnie do obniżenia kapitału zakładowego, skoro spółka nie pozbywa się majątku w celu zaspokojenia wspólnika, którego udziały są umarzane bez pieniężnego ekwiwalentu. W przypadku, gdy dojdzie do umorzenia bez wynagrodzenia bez jednoczesnego obniżania kapitału zakładowego, umorzenie będzie skuteczne w momencie podjęcia stosownej uchwały o umorzeniu lub z chwilą przejścia udziału na rzecz spółki (kwestia sporna w doktrynie) lub gdy ziści się skutek opisany w umowie spółki, a spółka będzie dysponować pisemną zgodą wspólnika na umorzenie bez wynagrodzenia. Gdy dojdzie do umorzenia udziałów bez wynagrodzenia, spółka nie będzie musiała rejestrować w sądzie obniżenia kapitału zakładowego, a co za tym następuje, nie będzie musiała wzywać wierzycieli spółki do wnoszenia sprzeciwu od obniżenia kapitału zakładowego.

W sytuacji, w której dojdzie do umorzenia udziałów bez wynagrodzenia, kwota należna wspólnikowi z tytułu wartości umarzanych udziałów może zostać przeniesiona na inny fundusz spółki, co finalnie może poprawić jej księgową wartość. Umorzenie udziałów bez wynagrodzenia może być też rezultatem przekazania wspólnikowi, którego udziały są umarzane, szczególnych korzyści np. w postaci uprzywilejowania innych udziałów.

 Skutki podatkowe dla wspólnika nieodpłatnie umarzającego udziały

Dla osoby fizycznej, dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu (art. 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W sytuacji, gdy udziały w spółce są umarzane nieodpłatnie – przychód a zatem i dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych u wspólnika, któremu są nieodpłatnie umarzane udziały, nie wystąpi.

Skutki podatkowe dla spółki, w której nieodpłatnie umorzono udziały

U podatników podatku dochodowego od osób prawnych przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, rzeczywiście otrzymane w roku podatkowym bądź też przychody należne, nawet jeśli nie zostały jeszcze otrzymane (m.in. wyrok NSA z dnia 3 lutego 2015 r., sygn. akt II FSK 1780/13).

Jednakże nieodpłatne umorzenie udziałów nie będzie prowadzić do otrzymania jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego przez spółkę, ponieważ spółka, w której nieodpłatnie umorzono udziały nie otrzyma żadnej rzeczy ani żadnego prawa.

Warto wspomnieć, że na skutek nieodpłatnego umorzenia udziałów zmieni się jedynie wartość rynkowa istniejących udziałów w spółce. Jednakże sama zmiana wartości rynkowej udziałów nie podlega opodatkowaniu, ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wiąże powstanie przychodu podatkowego nie ze wzrostem wartości rynkowej udziałów. Podobnie spadek wartości rynkowej udziałów nie oznacza powstania po stronie spółki kosztów podatkowych. Na wzrost lub spadek wartości rynkowej udziałów może wpływać wiele okoliczności, w tym zmiany w otoczeniu gospodarczym, jak i kondycja finansowa spółki. Nie ma jednak wątpliwości, że takie wahania wartości rynkowej udziałów pozostają neutralne podatkowo.

 

Opracowali: adw. Marcin Hołówka i adw. Marcin Moj

Foto dzięki uprzejmości Goldy / freedigitalphotos.net

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.