Przystąpienie wierzyciela do postępowania o ogłoszenie upadłości dłużnika

 upadłość

Pierwszym etapem w postępowaniu upadłościowym jest postępowanie o ogłoszenie upadłości dłużnika. Na tym etapie sąd decyduje czy zgodzi się z tym, by uznać wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości dłużnika za zasadny, czy też uznać go za nieuzasadniony. Dopiero uwzględnienie wniosku wierzyciela powoduje „uruchomienie” całej procedury upadłościowej.

Postępowanie o ogłoszenie upadłości może zostać zainicjowane zarówno przez dłużnika, jak i przez jego wierzyciela. W niniejszym artykule przeanalizujemy sytuację, w której to inicjatorem postępowania będzie wierzyciel, a w szczególności czy do postępowania o ogłoszenie upadłości zainicjowanego przez jednego z wierzycieli mogą przystąpić jeszcze inni wierzyciele tego samego dłużnika.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe („u.p.u.”) wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić każdy z wierzycieli osobistych dłużnika. A contrario oznacza to, że wniosku o ogłoszenie upadłości nie może zgłosić wierzyciel zabezpieczony rzeczowo na majątku dłużnika, czyli dysponujący np. hipoteką lub zastawem. Wniosek o ogłoszenie upadłości musi być ograniczony wyłączenie do jednego dłużnika, natomiast doktryna wskazuje, iż wniosek może być zgłoszony przez kilku wierzycieli oraz możliwe jest zgłoszenie więcej niż jednej wierzytelności przez jednego wierzyciela (J. A. Witosz, Komentarz do art. 20 u.p.u., Lex). Samo brzmienie art. 20 u.p.u. („wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych”) nie powinno pozostawiać wątpliwości co do możliwości złożenia więcej niż jednego wniosku o upadłość dłużnika.

Elementy wniosku o ogłoszenie upadłości zawiera art. 22 u.p.u., natomiast zgodnie z art. 22 ust. 3 u.p.u. wierzyciel nie ma obowiązku wskazywania wszystkich tych samych elementów, co dłużnik. Ponadto zgodnie z art. 24 u.p.u. wierzyciel zgłaszając wniosek powinien uprawdopodobnić swoją wierzytelność. Na podstawie art. 26 u.p.u. w postępowaniu o ogłoszenie upadłości może wziąć udział każdy, kto złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z powyższymi uwagami nie powinno być wątpliwości, że w przypadku jeśli wniosek jest sporządzany przez kilku wierzycieli, to mogą oni wziąć udział jako uczestnicy w postępowaniu. Problem pojawia się w momencie, w którym wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza jeden wierzyciel a inni wierzyciele chcą przyłączyć się do tego wniosku, a co za tym następuje do postępowania będącego już w toku. Sytuacja opisana w zdaniu poprzednim w praktyce może być niejednokrotna, ponieważ nierzadko zdarza się, iż wierzyciel na etapie składania wniosku o ogłoszenie upadłości nie ma informacji o dokładnych danych innych wierzycieli dłużnika.

Warunkiem ogłoszenia upadłości dłużnika jest występowanie po stronie wierzycieli co najmniej dwóch podmiotów, którzy posiadają wobec dłużnika wymagalne zobowiązania pieniężne. Oznacza to, że nawet jeśli jest jeden wierzyciel, który posiada kilka wymagalnych zobowiązań pieniężnych wobec dłużnika, to sąd co do zasady nie powinien ogłosić upadłości dłużnika. Skoro zatem dłużnik nie opłaca jednego wierzyciela, to wierzyciel ten ma prawo sądzić, że ten dłużnik jest w złej kondycji finansowej i jest niewypłacalny w rozumieniu art. 11 u.p.u., zatem za zasadne należy uznać złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości licząc, że na tym etapie do postępowania zgłoszą się inni wierzyciele. Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości sąd może dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. Zgłaszaniu się innych wierzycieli do postępowania o ogłoszenie upadłości służyć powinna instytucja bezzwłocznego umieszczenia w KRS-ie dłużnika informacji o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego, o czym mówi art. 41 pkt 4 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Jak pokazuje doświadczenie przepływ informacji pomiędzy sądem upadłościowym a sądem rejestrowym nie jest najlepszy i stosowna informacja w KRS-ie zostanie ujawniona najczęściej dopiero po tym, gdy sam wierzyciel będzie o to wnioskował w KRS-ie. Już to pokazuje, że możliwości ujawnienia się innych wierzycieli w postępowaniu o ogłoszenie upadłości dłużnika są dość ograniczone, przy założeniu wskazanym w art. 27 ust. 3 u.p.u., iż postępowanie o ogłoszenie upadłości nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Zakładając, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony przez jednego wierzyciela, a w toku postępowania inny z wierzycieli dowiedział się o tym wniosku, powstaje pytanie, co może zrobić wierzyciel, który dowiedział się o tym złożonym wniosku. Teoretycznie są dwa rozwiązania. Taki wierzyciel może złożyć samodzielnie wniosek o ogłoszenie upadłości, w którym sam będzie wnioskodawcą. Ponownie jednak w takiej sprawie będzie najprawdopodobniej jeden wierzyciel (jako wnioskodawca). Jako podmiot niebędący stroną w postępowaniu zainicjowanym przez pierwszego wierzyciela, ten drugi zgłaszający wniosek wierzyciel nie będzie najprawdopodobniej znał podstawy wniosku pierwszego wierzyciela. Sąd w sytuacji uznania, że istnieje zasadność takiego działania może połączyć obydwie sprawy z wniosków wierzycieli do łącznego rozpoznania na podstawie art. 219 k.p.c. w zw. z art. 35 u.p.u. Zakładając jednak, że sąd upadłościowy albo nie zweryfikuje informacji czy są dwa lub więcej wnioski o ogłoszenie upadłości (a wierzyciele też również nie będą mieć informacji o tym, że są 2 postępowania z wniosków różnych wierzycieli) albo nie będzie chciał połączyć obydwu spraw (a naruszenie art. 219 k.p.c. nie może stanowić podstawy, by zaskarżyć czynności sądu), to wydaje się, że instrument ten nie jest najlepszym rozwiązaniem. W sytuacji zatem, gdy będą dwie, niepołączone ze sobą sprawy o ogłoszenie upadłości jednego dłużnika, a we wnioskach tych będą informacje wyłącznie o jednym wierzycielu, to może dojść do paradoksalnej sytuacji oddalenia wniosków w obydwu sprawach (brak spełnienia przesłanki dwóch wierzycieli).

Drugim teoretycznym rozwiązaniem jest przyłączenie się wierzyciela do już toczącego się postępowania o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z art. 35 u.p.u. w sprawach dotyczących ogłoszenia upadłości stosuje się przepisy u.p.u., a w zakresie nieuregulowanym w u.p.u. stosuje się odpowiednie przepisy k.p.c. Przystąpienie wierzyciela do sprawy można zaliczyć do interwencji ubocznej, o której mowa w art. 76 i dalszych przepisach k.p.c. Jednakże wydaje się, iż tych przepisów nie należy stosować, ponieważ to same przepisy u.p.u. umożliwiają przystąpienie wierzyciela do już toczącego się postępowania o ogłoszenie upadłości dłużnika. Podstawą prawną przystąpienia powinny być art. 20 ust. 1, art. 24 i art. 26 ust. 1 u.p.u. Wydaje się, że skoro wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać sporządzony jednocześnie przez kilku wierzycieli, to brak argumentów przemawiających za tym, by w toku już wszczętego postępowania wierzyciel, który dowie się o toczącym się postępowaniu nie mógł przyłączyć się do tego wniosku równocześnie uiszczając opłatę od wniosku w kwocie 1.000 zł. Należy bowiem pamiętać o konieczności pojawienia się co najmniej dwóch wierzycieli, by orzec ogłoszenie upadłości dłużnika, stąd też wymaganie złożenia odrębnego wniosku o ogłoszenie upadłości należy uznać za nadmierny rygoryzm w sytuacji, gdy wniosek inicjujący został sporządzony przez jednego wierzyciela. Ze względu na postulat szybkiego procedowania w sprawie o ogłoszenie upadłości (2 miesiące od złożenia wniosku) z pewnością nie będzie wyjątkiem sytuacja, w której wierzyciel dowie się o już złożonym wniosku, a zanim przygotuje własny wniosek o ogłoszenie upadłości dojdzie do wydania orzeczenia w sprawie już zainicjowanej wnioskiem innego wierzyciela. Warunkiem, który przystępujący wierzyciel powinien spełnić, jest jedynie uprawdopodobnienie wierzytelności, o czym mówi art. 24 u.p.u., natomiast pozostałe wymogi wniosku powinny być już spełnione, skoro postępowanie o ogłoszenie upadłości już toczy się. Przystąpienie wierzyciela do już zgłoszonego wniosku powinno sprawić, że taki wierzyciel jako uczestnik ma prawo wziąć udział w postępowaniu. Trudno bowiem zauważyć jakąś różnicę, która mogłaby zburzyć sposób procedowania przed wydaniem przez sąd orzeczenia, pomiędzy złożeniem wniosku przez kilku wierzycieli a przyłączeniem się przez pozostałych wierzycieli w toku postępowania do wniosku złożonego przez jednego wierzyciela. Celem postępowania upadłościowego, wynikającym z art. 1 pkt 1 u.p.u., jest bowiem wspólne dochodzenie roszczeń wierzycieli. Trudno zgodzić się z poglądem, by to wspólne dochodzenie roszczeń wierzycieli ograniczyć wyłącznie do postępowania już po ogłoszeniu upadłości dłużnika, a nie przed ogłoszeniem upadłości, skoro co należy jeszcze raz podkreślić, należy spełnić wymóg istnienia co najmniej dwóch wierzycieli, którzy to wierzyciele w dacie składania pierwszego wniosku przez jednego wierzyciela mogą przecież nie mieć świadomości o tym, iż ich wspólny dłużnik zalega z zapłatą więcej niż jednemu podmiotowi. Na etapie postępowania o ogłoszenie upadłości bada się m.in. podstawy jej ogłoszenia, stąd też niezbędnym jest ujawnienie się więcej niż jednego wierzyciela, gdyż wniosek zgłoszony przez jednego wierzyciela, wskazujący tylko tego jednego wierzyciela, musi podlegać oddaleniu. Przyłączenie się drugiego wierzyciela do już zgłoszonego wniosku należy traktować, iż wniosek ten jest także wnioskiem przyłączającego się wierzyciela pod warunkiem uprawdopodobnienia wierzytelności przyłączającego się i dokonania opłaty sądowej od wniosku. Praktyka sądów upadłościowych wymagająca składania wniosku o ogłoszenie upadłości przez każdego z wierzycieli z osobna (przy założeniu, że wierzyciel-wnioskodawca nie ma informacji o innych wierzycielach) nadmiernie ograniczyłaby dostępność dla wierzycieli postępowania upadłościowego. Jak pokazuje jednak praktyka, poglądy sądu upadłościowego mogą być odmienne na opisywaną kwestię przystąpienia wierzyciela w toku postępowania.

 

Autorzy: adw. Marcin Moj, adw. Marcin Hołówka

 

Foto dzięki uprzejmości: Sira Anamwong / freedogitalphotos.net

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.